Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar

GÜVENSİZLİK

 

GÜVENSİZLİK

 

Güvensizlik, kişinin
amaçları, idealleri, yetenekleri ve başkalarıyla ilişkileri ile il­gili
belirsizliklerinden kaynaklanan, çeşit­li sıkıntılarla karşılaştığında ortaya
çıkan yardımsızlık, korunmasızhk ve yetersizlik duygusunu anlatan bir
kavramdır. Güven­lik terimi gibi psikolojide özellikle Erik H.Erikson’un adıyla
birlikte anılır.

Erikson’a göre, insan
hayatının ilk evre­si^ ağızın ve duyuların hakim olduğu (o-ral-sensory)
dönemdir. Bu dönemin te-Hrel çatışması ise temel güvensizliğe karşı temel
güvendir. Bebek bu ilk hayat evresİ-ni ;ya temel güven sağlayarak ve kimlik
duygusuna temel olacak bir benlik duygu­su geliştirerek başarıyla geçirecek ya
da bütün hayatını olumsuz yönde etkileye­cek birtemelgüvensizlik yaşayacaktır.
Be­bekte temel güven duygusuna yol açan du-rumv annesiyle sevgi dolu bir
etkileşim ve gerekli engellemeler içinde yaşarken is­tek ve ihtiyaçlarının
sağlanmasıdır. Eğer anne ve çocuk arasında sevgi dolu bir etki-le*im yoksa,
aşırı kollayıcı veya kayıtsız anne tutumları nedeniyle, engellenmeler bebeğin
benlik gelişimine hizmet edecek tarzda konamiyorsa* bebekte yaptıkları­nın bir
anlamı olduğu anlayışı gelişmeye­cektir. İstek ve ihtiyaçları için ağlaması­nın,
yani kendi beden dilinin anlamın? far-kedemeyen, kendisine güvenilmemesi ne­deniyle
bir benlik duygusu geliştiremeyen bebekte iç dünya ile dış dünya arasında bir
bölünmüşlük, bir yoksunluk ve terk edilmişlik duygusu oluşacaktır. Bu bölün­müşlük,
yoksunluk ve terk edilmişlik duy­gulan hepsi birarada “temel güvensizlik
duygusu” nu meydana getirir.Yine Erikson’a göre, insanın kişiliği ha­yatın
önceki dönemlerinde belirlenmiş adımlar uyarınca gelişir. Hayatın ilk yılın­da
bu adımların en temel olanı atılmakta­dır. Her yeni dönemde, çocukluktan er­genliğe
ve yaşlılığa doğru gidildikçe, insa­nın sosyal çevresi ve ilişki alanı büyüdük­çe
temel adımın sağlam olup olmaması­nın önemli etkileri olacaktır. Temel gü­vensizlik
duygusu yerini, kendisinden iliş­kilere ve ilişki kişilerine doğru yayılan bir
güvensizlik duygusuna bırakacaktır. Sq-i nuç ne kendisine, ne de başkalarına
güve­ni olmayan, tezcanh, ürkek ve tedirgin bir nevrotik kişiliktir.

ErolGÖKA

Bk. Güvenlik; Kişilik;
Benlik.