Gustav Stresemann Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

STRESEMANN, Gustav (1878-1929)

Alman devlet adamı. I. Dünya Savaşı sonrasında Almanya’nın dış politikasında belirleyici rol oynamıştır.

10 Mayıs 1878’de Berlin’de doğdu, 3 Ekim 1929’da aynı kentte öldü. Bir barmenin oğluydu. Berlin ve Leipzig üniversitelerinde öğrenim gördü. 1900’de Berlin Üniversitesi’nden iktisat dalında doktora derecesi elde ettikten sonra iş yaşamına girdi.
1902’de Saksonya İmalatçılar Birliği’ni kurarak 1911’e değin yönetti. 1903’te milliyetçi görüşler savunan Ulusal Liberal Parti’ye katıldı. 1906-1912 arasında Dresden belediyesi encümen üyeliği yapan ve bir gazete çıkaran Stresemann, 1907-1912 arasında Reich-stag (imparatorluk meclisi) üyeliği yaptı. 1912’de ikinci kez seçilemeyince bazı işadamlarıyla birlikte ABD’ye bir gezi düzenledi. Berlin’e döndükten sonra, iktisadi alanda söz sahibi kişilerden biri olarak çeşitli iktisadi ve ticari kuruluşlarda görev aldı. Bu dönemde güçlü bir deniz kuvveti kurulmasınısavuna-rak, yayılmacı bir dış politikanın destekleyicisi oldu.

Aralık 1914’te yeniden Reichstag’a seçilen Stresemann, Almanya’nın bir savunma savaşı verdiğini savunarak I. Dünya Savaşı’nı destekledi ve Almanya’ nın diğer ülkeler üzerindeki toprak taleplerinin savunucusu oldu. Temmuz 1917’de İngiltere’ye karşı denizaltı savaşının başlatılması kararına karşı çıkan başbakan Bethman Holhveg’in düşürülmesinde etkin rol oynadı. 1918’de Ulusal Liberal Parti’nin başkanlığına getirildi.

Almanya’nın savaşta yenilmesi ve 9 Kasım 1918’de cumhuriyetin ilan edilmesi monarşi yanlısı Stresemann için ağır bir darbe oldu. Ancak kısa zamanda kendini yeni koşullara uydurarak 1919’da merkez sağ eğilimli Alman Halk Partisi’ni kurdu. Mart 1920’de Wolfgang Kapp’m darbesinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından cumhuriyetle işbirliğinin yollarını arayarak bir koalisyon hükümetinde görev almaya çalıştı. 1919-1920 yıllarında Kurucu Meclis üyesi olarak yeni Alman anayasasına ve Versailles Antlaşması’na muhalefet etti. 1920’de Reichstag’a (meclis) seçildi.

Ocak 1923’te Ruhr kömür bölgesinin Fransızlar tarafından işgali üzerine bölgede genel grev ilan edildi. Kömür üretiminin durması nedeniyle ortaya çıkan iktisadi bunalımı önleyemeyen başbakan Wil-helm Cuno istifa edince, cumhurbaşkanı Friedrich Ebert Ağustos 1923’te Stresemann’ı başbakanlığa atadı. Stresemann’ın Eylül 1923’te Ruhr’daki greve son vermesi ve Almanya’nın savaş tazminatı ödemelerine yeniden başlayacağını açıklaması Alman milliyetçilerinin ve Komünistler’in tepkilerine ve yer yer ayaklanmalarına yol açtı. General von Seeckt’in komutasındaki ordunun desteğiyle Hamburg’daki sol ayaklanma bastırıldı, Saksonya ve Thüring’deki sol koalisyon hükümetleri devrildi. Stresemann enflasyonu önlemek amacıyla Kasım ayının ortalarında Maliye Bakanlığı’nın uzmanı Schacht’m önerileriyle düşük değerli yeni bir mark çıkartıp markın değerini sabitleştirdi. 23 Kasım 1923’te meclisten güvensizlik oyu alınca istifa etti.

Yeni kurulan Wilhelm Marx hükümetinde dışişleri bakanı oldu. Ölümüne değin sürdürdüğü bu görev sırasında İtilaf devletleriyle, özellikle de Fransa’yla uzlaşmayı ve Almanya’nın Avrupa devletleri arasında eşit statüyle yer almasını amaçlayan bir dış politika izledi. Almanya’nın savaş tazminatlarında indirim yapan ve tazminat ödemeleri için Alman hükümetine kredi verilmesini sağlayan Dawes Planı’ nın hazırlanmasında ve Reichstag’da kabul edilmesinde etkili oldu. Bu plan uyarınca 1924’te Fransızlar Ruhr bölgesinden çekildi. Aralık 1925’te Almanya’yla Fransa ve Belçika arasında Versailles Antlaşması’yla belirlenmiş sınırları güvence altına alan Locarno Paktı’nı imzaladı. Bunu işgal altındaki Ren bölgesinin aşama aşama boşaltılması ve Eylül 1926’da Almanya’ nın Milletler Cemiyeti’ne kabul edilmesi izledi.

Stresemann’a savaşı kazanan devletlerle ilişkileri düzenleme konusundaki çabaları nedeniyle Fransız Dışişleri Bakanı Aristide Briand ile birlikte 1926 Nobel Barış Ödülü verildi.

• KAYNAKLAR: H.L. Bretton, Stresemann and the Revision of Versailles, 1953; F.E. Hirsch, Gustav Stresemann, Patriot und Eııropaer, 1964; H.A. Turner, Stresemann and the Politics of the Weimar Republic, 1963.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi