Tarihi Eserler

Gümüşhanevi Tekkesi Tarihçesi, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Gümüşhânevî Tekkesi. İstanbul Babıâli’deNakşibendî-Hâlidî tekkesi.

İstanbul valiliği karşısında, Hükümet Konağı sokağı ile Gümüşhaneli sokağı­nın kavşağında yer alan ve Nakşibendî­liğin Hâlidî koluna bağlı tekkelerin en önemlisi olan bu kuruluş, Nakşibendî-Hâlidî şeyhi Ahmed Ziyâeddin Gümüşhânevî (ö. 1893) tarafından Fatma Sul­tan Camii’ne 1859’da meşihat konulma­sı sonucunda teşekkül etmiştir. Günü­müze kadar ulaşmayan yapı, tekkeye dönüştürüldükten sonra da cami olarak kullanılmaya devam edilmiş, batı yönü­ne 1875’te harem ve selâmlık bölümle­rinin eklenmesiyle bir tarikat kuruluşu­nun gerektirdiği mimari bütünlüğe ka­vuşmuştur.

Cami-tevhidhâne, Hükümet Konağı so­kağı ile Gümüşhaneli sokağının kavşağındaki küçük bir avlunun gerisinde yer almakta, tuğla örgülü babalara oturan demir parmaklıkların sınırladığı bu av­lu, basit bir kapı ile Hükümet Konağı so­kağına açılmakta, arsanın batı kesimin­de mevcut diğer tekke bölümleri ise ka­pısı Gümüşhaneli sokağına bakan ve bir şadırvanla donatılmış olan diğer bir av­lunun (tekke avlusunun) çevresinde yer al­maktaydı. Bu kesimin kuzeydoğu köşe­sinde bulunan iki katlı ahşap harem bi­nası cami-tevhidhâneye bitişiyor, bunun gerisinde, cami-tevhidhânenin batı du­varına bitişen tek katlı ahşap bina se­lâmlık birimleriyle derviş hücrelerini ba­rındırıyordu. Tekke avlusuna girildiğin­de sağ köşede küçük bir şadırvan bu­lunmaktaydı.

Gümüşhânevî Tekkesi, tekkelerin ka­patıldığı 1925 yılına kadar faaliyetini sürdürmüştür. Gümüşhânevî’nin vefatından sonra tekkenin postuna Şeyh Ha­san Hilmi Efendi, Şeyh İsmail Necati Efendi, Dağıstanlı Şeyh Ömer Ziyâeddin Efendi ve Tekirdağiı Şeyh Mustafa Fey­zi Efendi oturmuşlardır. Cumhuriyet dö­neminde kadro harici camiler arasına katılan tekke binaları bir müddet İstan­bul valiliği jandarmalarının yatakhane­si ve elbise deposu olarak kullanıldıktan sonra 1957’de yol açma ve Defter­darlık binasının yapılması gerekçesiyle yıktırılmıştır.

TDV İslâm Ansiklopedisi