Gotama Kimdir, Hayatı, Felsefesi, Eserleri, Hakkında Bilgi

GOTAMA (İÖ 5.yy)

Hintli filozof. Hint düşüncesinde usavurmayı temel ilke olarak almış, bilgi kuramını bu ilke üzerine kurmuştur.

Gerçek adı Gavtama olan Gotama’nm yaşamı konusunda yeterli bilgi yoktur, bütün bilinenler birtakım söylencelerden kaynaklanmaktadır. İÖ 5.yy’da, Buddha’dan yüz yıl sonra yaşadığı, 19.yy sonlarında yapılan çalışmalardan anlaşılmaktadır. Bir söylentiye göre Brehmen ailesinden ve Hindistan’da ermiş sayılan on iki Rishis’ten biridir. Himalaya eteklerinde, varlıklı kimselerin yaşadıkları bir çevrede doğmuş, küçük yaşta kendini bilgi edinmeye, özellikle Buddha öğretisini, eski Hind düşünce ürünlerini öğrenmeye vermiş, Brahma’nın kızlarından Ahalya ile evlenmiş, bir süre sonra ayrılmış, Mithila ve Praya ormanlarında içekapalı bir yaşam sürmeye başlamış; bir süre Hindistan’ın büyük illerinde gezmiş, çevresinde toplanan öğrencilerine niyaya (usavurma) adı verilen öğretisini açıklamıştır. Sonradan, bu öğretiyle ilgili açıklamalar, öğrencilerce toplanmış, bir kitap oluşturulmuştur.

Gotama’nm düşünceleri niyaya kavramı çevresinde yoğunlaşır. Anlayış gücünün işleyişi, düşünme eylemi, düşünme yeteneğinin başarısı ve usavurma gibi değişik anlamları içeren bu sözcüğü Gotama usavurma karşılığı kullanmıştır. Felsefeyle ilgili sorunlara çözüm aramada özel bir yöntem içeriği taşıyan niyaya “Gotama’nm Öğretisi” olarak nitelenir. Onun geliştirdiği bu öğretiye, daha sonra, neiya-yıkâ (usavurma öğretisi) adı verilmiştir .Niyaya,neiya-yıkâ sözcüklerini, genellikle, özdeş anlamda kullanma Hint düşüncesinde bir gelenek olmuştur.

Karşılıklı konuşarak tartışma temeline dayanan Niyaya öğretisi düşünceyi mantık ilkelerine göre düzenleyen, usun ışığında yürüyerek geliştiren bir dizgedir. Bu dizgeye göre düşünceler birer sutra (belit) niteliği kazanınca geçerli olabilir. Bunun da belli koşulları vardır. Her koşul, düşünce akışında, bir aşamayı gösterir. Bu aşamalar, tartışmayı sürdürerek, kesin bilgiye varıncaya değin sıralanır. Son aşamada bilgi de son biçimini alır. Bu aşamalar on altıdır.