golgi

Nükleus ve Nükleolus Nedir?(Çekirdek ve Çekirdekçik)

Lizozom bitki,hayvan,mantar ve maya gibi tüm ökaryotik (eukaryotik) hücrelerde bulunan bir organeldir.Lizozom bakterilerde mevcut değildir.Lizozomlar içlerinde parçalayıcı(Liziz=parçalayıcı) sindirim enzimleri içeren ,golgi aygıt tarafından üretilen vesiküllerdir.(Vesikül=Kesecik)
Lizozomlarda ki mevcut parçalayıcı enzimler Granüllü Endoplazmik Retikulum’da yerleşik olan ribozomlar tarafından sentezlenir,Granülsüz Endoplazmik Retikulum tarafından ise golgi aygıtına ulaştırılır.Golgi Aygıtına ulaşan parçalayıcı enzimler küre şeklinde kesecikler şeklinde paketlenir ve stoplazmaya gönderilir.
Lizozomlar çok ilginç yapılardır.Bünyelerinde depoladıkları parçalayıcı enzimler lizozom zarına ve lizozoma hiçbir zarar vermez.Tabiki bir istana dışında.Ölüm!
Tüm canlılarda ölüm gerçekleştikten kısa bir süre sonra duyulan leş kokusu aslında hücrelerdeki lizozomların parçalanması ve yıkıcı enzimlerin organzimadaki hücre ve dokuları parçalayıp çürüme safhasının başlamasından kaynaklanır.Buna ‘’Otoliz’’ adı verilir.Lizozom zarında herhangi nedenle ufak bir sızıntı olursa organizmada çeşitli hastalıklara neden olabilir.
Lizozomlar insanları bakteriyal enfeksiyonlarda savunmakla görevli olan akyuvar hücrelerinde çok miktarda bulunur.Akyuvar bir bakteri ile karşılaştığında bakteriye saldıran akyuvar lizozomlarda ki enzimlerin salınması ile bakteriyi parçalayıp yani sindirip etkisiz hale getirir.
Aynı mekanizma makrofajlarda da geçerlidir.Canlılarda, Lizozomların kalıtsal,kimyasal,ve çeşitli hastalık edici etmenler nedeniyle yapılarında meydana gelecek bir bozulma,sayısal olarak eksilme,görevlerini tam yapamama gibi durumlarda insanlarda ve diğer canlılarda çok vahim sonuçlar ile sonuçlanacak hastalıklara sebebiyet verir.

Endoplazmik Retikulumun kelime anlamına bakacak olursak yunancada ‘Endo=iç’,latincede ‘Retikulum=Ağ yada küçük ağ sistemi’ demektir.
Kelime anlamından da anlaşılacağı üzere hücrede stoplazmada madde sentezini ve iletimini sağlayan ,birbirlerine paralel olarak uzanmış yassı kanalcık ve tüpçüklerle oluşmuş ağ sistemine ‘Endoplazmik Retikulum’ adı verilir.
Bu ağ sistemi ‘Ergastoplazma‘ olarakta isimlendirilir.
Endoplazmik Retikulum tüm eukaryotik hücrelerde çekirdek(nucleus) ve hücre zarı arasında yerleşiktir.Genel olarak tüm hücrelerde E.R yapı ve miktar bakımından birebir aynı yapıda sayıda değildir.Stoplazmada hücrenin o anki metabolik faaliyetine göre kanalcık sistemlerinin yapısında ve sayısında artış yada azalmalar şeklinde değişiklikler oluşur.
Endoplazmik Retikulum iki farklı tipe ayrılır.
1)Granüllü Endoplazmik Retikulum (GER)
2)Granülsüz Endoplazmik Retikulum (AGER)
Granüllü Endoplazmik Retikulum(GER);üzerinde ribozom bulunduran Endoplazmik retikulum’dur.GER protein sentezi yapan hücrelerde görülür.Protein sentezi GER üzerindeki ribozomlar tarafından gerçekleştirilir.Ribozomlar sadece ER üzerinde bulunmaz,stoplazma içinde bulunabilir.
Granülsüz Endoplazmik Retikulum(AGER);üzerinde ribozom bulundurmayan Endoplazmik Retikulum’dur.AGER yağ(lipid) sentezi yapan hücrelerde,çeşitli doku,organ ve endokrin bezlerde görülür.
Organlarda görülen AGER’e örnek olarak karaciğer ve pankreas hücrelerini verebiliriz.Karaciğerde granülsüz endoplazmik retikulum kanddaki toksik(zehirli) maddelerin imha edilmesinde görev alır.Bu görev karaciğerin yüzlerce görevinden biridir.
Pankreasta ‘glukagon’ hormonu üretimi ve iletimi de AGER(Granülsüz Endoplazmik Retikulum) sentezlenir,sentezlenen hormonlar Golgi aygıtında küçük salgı vesikülleri şeklinde paketlenir.Küçük salgı vesikülleri büyüyüp yoğunlaşır ve bunu takiben bağırsak boşluğuna bırakılırlar.

1898 yılında italyan asıllı ‘ Camila Golgi ‘ sinir hücrelerini incelerken birtakım yassı kesecikler ve kanalcıklar gözlemlemiştir.Camila golgi keşfettiği bu yapılara ‘Golgi aygıtı=Golgi Cisimciği’ adı vermiştir.Golgi aygıtı endoplazmik retikulum ile birlikte görev görev yapan bir organeldir.Fakat golgi aygıtında ribozom bulunmaz.

Hayvan hücrelerinde bulunan golgi aygıtı bitki hücrelerinde ”Diktiyozom’‘ adını alır.

>

Nükleus ve Nükleolus Nedir?(Çekirdek ve Çekirdekçik)

Nükleus(çekirdek) hücrenin tüm yaşamsal faaliyetleri için olmazsa olmaz olan,kalıtsal materyali taşıyan,25-40 mikrometre boyutlarında,küremsi yada oval görünümde, hücrenin merkezi yönetim birimidir.Nükleus bakteri ve mavi-yeşil(Prokaryotlar) algler ve memeli eritrositleri haricinde tüm ökaryotik bitki ve hayvan hücrelerinde bulunan bir organeldir.
Çekirdeğin(Nükleus=nucleus)hücre içinde yeri sabit değildir.Genellikle hücre merkezine yakın konumda olabildiği gibi,kılcal damarlara yakın hücrelerdeki nükleus,kılcal damar tarafındaki hücre zarına yakın konumlanır.Nükleus hücrede yaygın olarak bir adettir. Devamını Oku →