Giuseppe Piazzi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

PIAZZI, Giuseppe (1746-1826)

İtalyan astronomi bilgini. Değerli bir yıldız kataloğu hazırlamış ve ilk kez küçük gezegenlerden birini gözlemleyerek adlandırmıştır.

16 Temmuz 1746’da Ponte in Valtellina’da (bugün İsviçre’de) doğdu, 22 Temmuz 1826’da Napoli’de öldü. 18 yaşındayken girdiği bir Katolik .tarikatının Milano ve Roma’daki okullarında tanrıbilim, felsefe ve matematik öğrenimi görüp, uzun yıllar çeşitli okullarda matematik öğretmenliği yaptıktan sonra, 1780’de Palermo Akademisi’nin yüksek matematik profesörlüğüne atandı. Kendisini bu göreve getiren ve Palermo’da bir gözlemevi kurma tasarısını olumlu karşılayan Sicilya kral naibinin de desteğiyle, özellikle Paris ve Greenwich gözlemevlerini incelediği üç yıllık bir Fransa ve İngiltere gezisinden sonra, Palermo krallık sarayının kulelerinden birinde Palermo Gözlemevi’ni kurdu. İngiltere’den alınmış güçlü gözlem araçlarıyla donatılarak 1790’da hizmete giren bu gözlemeninin yöneticiliğini yaşamının sonuna değin sürdürdüğü gibi, 1817’den sonra Napoli gözlemevinin yapımını da denetleyerek çalışmaya hazır duruma getirdi.

Piazzi, astronomi çalışmalarına oldukça geç yaşta başlamasına karşın, kısa sürede çağdaşları arasında iyi bir gözlemci olarak tanındı ve binlerce sabit yıldızın konumunu kendisinden önceki gözlemcilerden çok daha duyarlı bir biçimde belirlemeyi başardı. 1792-1802 arasındaki gözlemlerini kapsayan ve 6.748 sabit yıldızın ortalama konumunu veren ilk katalogunu 1803’te, Praedpuarum stellarum inerrantium positiones mediae ineunte saeculo decimonono (“19. yy’da Başlıca Sabit Yıldızların Ortalama Konumlan”) adıyla yayımladı. Aynı adı taşıyan vc 1813’te yayımlanan ikinci bir katalog ise, ilk çalışmanın gözden geçirilmiş verileriyle birlikte 1813’e değin uzanan yeni gözlemlerin sonuçlarını içeriyor ve 7.646 yıldızın ortalama konumunu veriyordu. Her ikisi de Institut de France tarafından ödüllendirilen bu kataloglar çok uzun zaman değerini korudu.

Yıldız vc konum astronomisine ilişkin bu önemli çalışmalarının yanı sıra, Piazzi’nın adı, ilk kez bir “küçük gezegen”i gözlemleyen kişi olarak astronomi tarihine geçmiştir. 1 Ocak 1801’de, Mars ile Jüpiter’in yörüngeleri arasında, ancak gezegen ya da kuyrukluyıldız olabilecek yeni bir gökcismi gözlemleyen Piazzi, bu buluşunu aynı yıl bilim dünyasına duyurmuştu. Birkaç ay sonra da Gauss, bu gökcisminin yörüngesini hesapladı ve Güneş çevresindeki dolanımı sırasında hangi tarihlerde hangi konumda bulunacağını saptadı. Gauss’un hesapları gözlemlerle doğrulanınca, Piazzi, gezegen olduğu kesinleşen bu gökcismine Ceres adım verdi. Herschel, yanılgıya düşüp, Ceres ’in bir gezegen sayılamayacağını öne sürerek, bu türden gökcisimlerine “yıldızımsılar” denilmesini önerdiyse de, günümüzde Mars ile Jüpiter arasındaki bölgede sayıları 6.000’e ulaşan ve en büyüğünün çapı ancak 700 km’yi bulan bu gökcisimleri için “küçük gezegenler” ya da “gezegenimsiler” terimi benimsenmiştir.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi