felsefe/getto GETTO

Eskiden Yahudilerin şehirlerde ayrı ya­şadıkları mahalle; günümüzde daha çok azınlıkların ve yabancıların yaşadıkları şehirlerin belli mahalle veya bölümleri için kullanılır.

Bu terim yaygın biçimde savaş öncesi Avrupa şehirlerindeki Yahudi mahalleleri İçin kullanılmakta ise de, sosyolojide getto terimi şehrin herhangi bir arazisine atfen kullanılmaktadır. Bu arazide din, renk, ırk ve sosyal şartlar bakımından ortak özellikleri nedeniyle bir araya toplanmış bir grup yerleşmiştir. Çağdaş tartışmalarda gettonun yerine “içsel koloni” terimi önerilmiş ve Kuzey Amerika’daki zenci topluluğun ırka dayalı zoraki iskânını anlatmak için bu kavramın çok uygun olduğu savunulmuştur. Bununla birlikte koloni benzetmesi, toplumsal değişmenin olabildiğini ima ederken, tarihsel olarak getto statüsü kalıcıdır.

Göçmen işçilerin Batı Avrupa ülkesinin bazı şehirlerinde oluşturdukları nispeten kapalı mahalleler de getto olarak nitelendirilmiştir. Yasalarda gettolar resmen kaldırılmış olmakla birlikte sanayi toplumunun getirdiği iktisadî ve sosyal şartlar, gettoların oluşmasına ve yaşamasına imkân vermiştir. Üçüncü Dünya ülkelerinin pek çoğunda kırsal kesimden şehir merkezlerine olan hızlı nüfus göçü ve plansız kentleşme, bazı şehirlerin kenarlarında gettolara benzer bir gecekondu olayını ortaya çıkarmıştır. Bu sadece bir mekân farklılığını değil, kültür ve ideoloji farklılığını da ifade etmektedir.

(SBA)

Getto

Getto, bir kentin herhangi bir azınlıkça yerleşilen bölümüne genel olarak verilen ad. Ortaçağda şehirlerde yabancılar gözlem altında ve hususi mahallerde yaşamak zorundaydılar. Yahudiler gibi gruplar kamusal haklardan mahrum olarak şehrin periferisinde (kenar) yaşıyordu. Esasen Venedik’te baruthanenin bulunduğu getto Yahudilere ayrılan mecburi ikâmet mahallesi olduğundan, bu isim zamanla Bütün Avrupa şehirlerinde Musevi mahalleleri için yaygınlaşan bir deyim oldu. İbranice kökenli bu sözcük özelde Almanya ve Doğu Avrupa şehirlerinde eskiden Yahudilere ayrılan, sonra da Yahudi semtlerine verilen bir addır. Genelde kötü koşulların hakim olduğu bölgeler için kullanılır.

Getto, amacı ne olursa olsun, her azınlığın sığınma veya sürülme (örneğin Varşova gettosu) yeridir. Ayrıca II. Dünya Savaşı sırasında Adolf Hitler önderliğinde üstün kabul edilen Aryan ırkını, alt ırk diye tabir edilen Yahudi ırkından ayırmak için tüm Yahudileri ayrı bir küçük mahalleye yerleştirme işidir.

Günümüzde ise özellikle ABD’de yine zenci mahallelerinden olusan ayrı bir getto yerleşim alanı vardır.

Vikipedi