GERİCİ

 

Her türlü yeniliğe
karşı olup eski inanç ve kuruluşlara geri dönülmesini ve onlara bağlı
kalınmasını isteyen kişi ya da grup. Gericilik ya da gerici sadece değişikliğe
karşı çıkanlara değil, aynı zamanda günü­müzde ulaşılamamış olan bîr takım özel­liklere
(disiplin, otorite ve ayrıcalığa say­gınlık, hİyerarşik bir yapı, görev
duygusu) sahip geçmişte kalan bir toplum yapısına kavuşmak isteyenler için de
kullanılan bir sıfat ya da isimdir. Gericilik (reaksiyon) kelimesi daha çok
eşit, adil ve aydınlan­mış bir toplum için gelişmeyi önlemeye çalışan Katolik
Kilisesi, mutlakiyet mo­narşileri ve soyla geçen aristokratlar ko­nusunda fikir
ileriye süren XIX.yüzyıl ra­dikalleri tarafından kullanılmıştır. Çağ­daş
radikaller bu güçler konusunda daha farklı fikirler ileri sürüyorlarsa da
önceki­ler gibi böylesi güçlerin var olduğu ve hâ­lâ değişmeyi önlediği
konusundan pek şüphe duymamaktadırlar.

‘Gericilik’ ve
‘gerici* kelimeleri genelde ‘ilerleme’ ve ‘ilerici’ kelimelerinin zıt an­lamlısı
ve muhafazakâr kelimesinin eş an­lamlısı olarak kabul edilir. Çok az insan
kendilerini gerici olarak kabul etmekte ve terim böylece sık sık
çarpıtümaktadir. Na­zi’ler ve Faşist’ler tarafından geleneksel kurumlara
direnme anlamında kullanılan bu terim günümüzde daha çok sol ideolo­jiler
tarafından karşı görüşleri küçük dü­şürmek amacıyla kullanılmaktadır.

Terime on dokuzuncu
yüzyılın kaçınıl­maz ilericilik fikirleri, çok kuvvetli olan ve açık bir
şekilde geri dönmeyi isteyen grupları ya da kurumları belirlemenin mümkün
olduğunu söyleyen liberal düşü­nürler popülerlik kazandırdı. Muhafaza­kârlık
hızlı değişime direnç gösterdiği ve insanlığın sosyal ilerleme için takip edece­ği
bir çok yolun olmasına şüpheyle baktığı zaman, gericilik ve muhafazakârlık
arasın­daki ilişki yüzeysel bir benzerlik olur çı­kar. Öte yandan gericilik,
eğilimlere ya da fikirlere karşı olumsuz muhalefetten ve “saati geriye
döndürmek” arzusundan başka bir şey değildir ve böyle bir şey siya­sal
olarak modası geçmiş bir kavramdır. Taraftarlarına gerçekte ilericiliğin ne ol­duğunu
söyleyen bazı politikacıların dışın­da, gericilik teriminin çok az kullanım ala­nı
vardır.

(SBA)

Bk. İlerici;
Muhafazakârlık; Sağcılık; Sol­culuk;