Gerhard Herzberg Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HERZBERG, Gerhard (1904)

Alman asıllı Kanadalı fizikçi. Moleküllerin ve serbest köklerin yapısına ilişkin çalışmalarıyla 1971 Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştır.

25    Aralık 1904’te Hamburg’ta doğdu. Darmstadt’taki Teknoloji Enstitüsü’nde, ardından Göttingen ve Bristol üniversitelerinde öğrenimini tamamlayarak 1930’daDarmstadtTeknoloji Enstitüsü’nde kad-
rosuz öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1935’te, Nazi yönetiminin baskısıyla ülkesinden ayrılıp Kanada’ya yerleşti ve 1945’e değin Saskatoon’daki Saskatchewan Üniversitesi’nin fizik bölümünde araştırma profesörü olarak çalıştı. O tarihte ABD’ye giderek, 1945-1948 arası, Chicago Üniversitesi’ne bağlı Yerkes Gözlemevi’nin spektroskopi profesörlüğünü üstlendi. Kanada’ya dönüşünde, Ottawa’daki National Research Council’ın kuramsal fizik bölümü yöneticiliğine getirilen Herzberg, 1969’da yöneticilik görevinden ayrılmasına karşın bu kuruluştaki bilimsel araştırma etkinliğini sürdürdü.

Kanada ve ABD’deki birçok üniversite ile bilim kuruluşunun yanı sıra Londra’daki Royal Society’ nin, Macaristan, Hindistan ve Japonya’daki bilim akademilerinin onur üyeliğine seçilen Herzberg, 1971’de Nobel Kimya Ödülü’nü ve Londra’daki Royal Society’nin Royal madalyasını almıştır.

Herzberg’in, tayf analizi yöntemlerinden yararlanarak özellikle hidrojen, oksijen, azot ve karbon monoksit gibi iki atomlu gaz molekülleri üzerinde yaptığı araştırmalar, bu tür moleküllerin, özellikle serbest köklerin geometrik yapısı ve elektron düzeni üstüne çok değerli bilgiler sağlamıştır. Bir moleküldeki atomların geometrik yerleşme düzeni ve elektronların yörüngedeki dağılımı üstüne en sağlıklı bilgiyi tayf analiziyle elde edebileceğini düşünen Herzberg, atomların ve atom gruplarının uyarılma koşullarına bağlı olarak soğurduğu ya da yaydığı elektromanyetik ışımanın tayfını inceleyerek, fiziksel kimyaya ve kuvantum mekaniğine büyük katkıda bulunmuştur. Özellikle, birleşmemiş elektronları olduğu için tepkimeye girme eğilimi herhangi bir molekülden çok daha fazla olan ve bu özelliği nedeniyle doğada serbest olarak bulunmayıp, yalnızca kimyasal tepkimeler sırasında bir ara ürün olarak ortaya çıkan serbest köklerin tayfını ve yapısını ilk kez inceleyen Herz-berg’dir. İki ve çok atomlu gaz moleküllerinin tayfı üzerinde yaptığı laboratuvar araştırmalarını, Yerkes Gözlemevi’nde bulunduğu sıralar yıldızlar arası uzaya yönelten Herzberg’in çalışmaları, gezegenlerin ve kuyrukluyıldızların atmosferini, özellikle yıldızlar arası uzaydaki gazların yapısını daha iyi tanıma olanağı sağlamıştır.

•    YAPITLAR (başlıca): Atomic Spectra and Atomıc Struc-ture, 1937, (“Atom Tayfı ve Atom Yapısı”); Molecular Spectra and Molecular Str uçtur e, 4 cilt, 1939-1979, (“Molekül Tayfı ve Molekül Yapısı”); The Spectra and Struc-turesof SimpleFree Radicals:An Introduction to Molecular Spectroscopy, 1971, (“Basit Serbest Köklerin Tayfı ve Yapısı: Molekül Spektroskopisine Giriş”).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi