Tarihi Şahsiyetler

Gazneli Mahmut Kimdir, Hayatı, Biyografisi, Dönemi, Hakkında Bilgi

Ebü’l-Kâsim Yemînü’d-devle ve emînü’l-mille Kehfü’l-Islâm Nizâmü’ddîn Gâzî Mahmûd b. Sebük Tegin (ö. 421/1030) Gazneli hükümdarı (998-1030).

10 Muharrem 361 (2 Kasım 971) tarihin­de Buhara’da doğdu. Gazneli Hükümdarı Sebük Tegin’in oğludur. Annesi Doğu Af­ganistan’daki Zâbülistan bölgesinden asil bir ailenin kızı idi. Bundan dolayı kendisine Mahmûd-ı Zâbülî de denilir. Gazneli Mah-mud’un çocukluğu hakkında fazla bilgi yoktur. Geleneğe uygun olarak küçük yaş­tan itibaren gerekli dinî tahsili yaptı ve Kur’an’ı ezberledi. Ayrıca siyasî eğitimi de ihmal edilmedi ve iyi bir devlet adamı olarak yetiştirildi.

Mahmûd daha gençlik yıllarının başın­da devlet idaresinde görev almaya başla­dı. Nitekim Sebük Tegin, Saffârîler’e karşı Sîstan bölgesini daha iyi kontrol edebil­mek için Büst şehrine çekildiğinde Mahmud’u Gazne’ye vekil olarak bırakmıştı. Mahmûd bu dönemde babasıyla birlikte katıldığı savaşlarda cesaret ve zekâsıyla kendini gösterdi. Bir ara dedikodular yü­zünden babası ile arası açılmış ve Gazne Kalesi’nde hapsedilmişti (380/990). Ancak bu anlaşmazlık uzun sürmedi ve birkaç ay sonra hapisten çıkarıldı. Sâmânî Emîri II. Nuh’un yardım istemesi üzerine Mahmud, babasıyla beraber Sâmânîler’in Türk kumandanları Ebû Ali es-Simcûrî ve Fâik’e karşı yaptıkları savaşta büyük yararlıklar göstermiş, bundan çok memnun kalan II. Nûh, Mahmud’a “Seyfüddevle” lakabı vermiş ve kendisini Horasan ordu­su kumandanı tayin etmişti.

Sebük Tegin öldüğü zaman (387/997) oğullarından Mahmûd Horasan ordusu kumandanı. Nasr Büst valisi, İsmail ise Gazne ve Belh hâkimiydi. Sebük Tegin, İs­mail’in tahta geçmesini vasiyet etmişti. Bu vasiyet yerine getirildi ve İsmail hü­kümdar ilân edildi. Bu sırada Nîşâbur’da bulunan Mahmûd, İsmail’in hükümdar­lığını tanımadı, kardeşi Nasr ve amcası Bugracuk’u da kendi tarafına çekti. İki kardeşin orduları Rebîülevvel 388’de (Mart 998) karşılaştı, Mahmûd İsmail’in kuvvetlerini yenerek Gazneliler tahtına çıktı.