GAZİ AHMET MUHTAR PAŞA KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ

Kurmay yüzbaşı olarak orduya katılıp (1861), Ömer Paşa’nın yanına gönderilerek Karadağ savaşla­rında başarılı olan, binbaşılığa yükselip (1864), Veliaht Yusuf İzzettin Efendi’nin öğretmenliğine atanan Ahmet Muhtar Paşa, Yemen ve Asir bölgesinde görevlendirilip (1870), mirlivalığa, müşirliğe, Yemen ve Asir vali ve ko­mutanlığına (1871) getirildi.(İkinci Ordu müşirliğine (1876)atanıp,]Bosna – Hersek)isyanlarını₍bastırdı. Girit vali ve komutanlığına getirilince, Rusya savaşı için bir plan hazırlayarak padişaha sundu ve savaş hazırlığı için Erzurum’a gitti: Erzurum ve Van Rusların başlıca hede­fiydi; buna karşılık Osmanlılar Erzurum’daki tahkimatı henüz bitirememişti. Orduyu Kars’ta seyyar halde tu­tup, Ruslar Beyazıt ve Ardahan’ı alınca biraz geri çekildi ve Erzurum tahkimatı tamamlanıncaya kadar düzeni korudu. Deli Baba (ya da Hayas) savaşını (21 Haziran 1877), Horum (ya da Zivin) zaferini kazanıp, Ruslar’ı Kars’ı kuşatmaktan vazgeçmek zorunda bıraktı. Gedik­ler (ya da Kızıltepe) baskınıyla (25 Ağustos 1877) parlak bir zafer daha kazanıp, Gazi unvanıyla anılmaya baş­landı. İstanbul’dan destek isteyip (gerçi bu yardımın ya­pılamayacağını biliyordu; ama gene de gerekli bütün girişimlerde bulunmayı görev biliyordu), beklediği des­tek gelmediyse de, Yahniler’de 70 000 kişilik Rus ordu­sunu 34 000 kişilik ordusuyla bozguna uğrattı (24 Ekim 1877). Yeni kuvvetler getirten Rusları Alacadağ’da dur­durmayı başardıysa da, daha sonra geri çekilmek zo­runda kaldı; ama çekilme yeryer bozguna dönüştü; ba­zı birlikler teslim oldular. Sonunda Deveboynu’nda Rusları durdurup, Erzurum’a sürdü. Erzurum tabyala­rındaki savaş zaferle sonuçlandıysa da, Kars’ın düşman eline geçmesi ve kışını bastırmasıyla çatışmaların çete savaşına dönüşmesi üstüne, İstanbul’a çağrıldı. Balkan­ları aşan Rus ordusuna karşı Çatalca’da bir savunma hattı kurmakla görevlendirildi (ama buna gerek kalma­dan Edirne’de ateşkes antlaşması imzalandı). Erkânı- harbiye ¡reisliğine, Tophane müşirliğine getirilip (1878), Girit ayaklanmasını bastırmakla görevlendirildi. Üçün­cü Ordu müfettişliği, Manastır valiliği (1870),Teftişi As­kerî’Yüksek Komisyonu başkanvekilliği (1880) yapıp, olağanüstü komiser olarak Mısır’a gönderildi (1892). İkinci Meşrutiyet’ten sonra İstanbul’a gelip, emekliye ayrıldı. Abdülhamit II tahttan indirilip Mehmet V tahta çıkınca, etkin bir rol oynamaya çalışarak, kısa bir süre sadrazamlık yaptı (22 Temmuz 1912-29 Ekim 1912).

KAYNAK: GROİLER İNTERNATİONAL ENCYCLOPEDİA, CİLT-1, 1993, DANBURY, CONNECTİCUT-İSTANBUL