Frederick Ashton Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

ASHTON, Frederick (1904 – 18 Ağustos 1988)

İngiliz dansçı ve koreograf. Çağdaş İngiliz balesini bugünkü uluslararası ününe kavuşturmuştur.

17    Eylül 1904’te Ekvador’da GuayaquiPde doğdu. Ünlü dansçı, koreograf ve bale eğitmenlerinden Leonid F. Massin ve Marie Rambert’den ders aldı. 1926’da koreografiye başladı. 1928-1929 arasında Ida Rubinstein’ın topluluğunda dans ettikten sonra Rambert Bale Topluluğu’na döndü. Bu arada Balet Club ve Camargo Society adlı bale topluluklarında koreograf olarak çalıştı. 1935’te Vic-Wells Balesi’nin baş koreografı oldu. Daha sonra Sadler’s Wells Balesi ve en son İngiliz Kraliyet Balesi adlarını alan bu toplulukla çalışmaya devam etti. 1952’de topluluğun yönetmen yardımcısı, 1963-1970 yılları arasında da yönetmeni oldu. Aralarında Londra Festival Balesi, Danimarka Kraliyet Balesi ve La Scala Balesi’nin de bulunduğu birçok toplulukta koreograf olarak çalıştı.

Ashton’un ilk koreografisi 1926’da Hammers-mith Revüsü için yaptığı A Tragedy of Fashion’dır. Bunu, 1930’da Rambert Bale Topluluğu için hazırladığı ve ilk başarılı çalışması olarak nitelendirilen Capriol Süite izledi. Ashton’un Peter Warlock’un müziğindeki özgün Fransız danslarını Elizabeth dönemi İngilteresi’nin dekoruna uyarlamaktaki ustalığı ilgiyle karşılandı. Ashton, 1931’de koreografisini yaptığı Façade’da ve 1934’te Mephisto Valse’de ünlü balerin Alicia Markova’ya eşlik etti. Sadler’s Wells Balesi için 1933’te Les Rendez-vous (“Buluşmalar”) 1936’da Apparitions (“Görüntüler”) ve 1935’te de Le Baiser de la Fee’nin (“Perinin Öpüşü”) koreografileri-ni hazırladı. 1946’da besteci C. Franck ve sahne tasarımcısı Fedoroviç ile ortak çalışma içinde yarattığı Symphonic Variations (“Senfonik Çeşitlemeler”) Ashton’un başyapıtlarından biri olarak ün kazandı. Ashton, parçanın lirik ifadesine ters düşen her şeyi dışarda bırakan ve basit olma cesaretini gösteren tutumuyla balede klasik bir anlayışa erişti. 1950’de, Rimbaud’ nun metinleri ve Britten’in müziğiyle New York Kent Balesi için hazırlanan Illuminations’m (“Işıltılar”) koreografisini yaptı. Yapıtın başarısı Ashton’un yeni bir çalışma için ABD’ye çağrılmasına yol açtı. Bu çağrı üzerine 1952’de hazırladığı Picnic at Tintagel, (“Tintagel’de Piknik”) koreografın ustalık dönemi yapıtları arasında sayılır. Danimarka Kraliyet Balesi için yaptığı Romeo ve Juliet (1955) de bu dönem çalışmalarındandır. Bunu izleyen Birthday Offering deki (“Doğumgünü Sungusu”) çalışmasıyla Ashton. , ünlü Fransız koreograf Marius Petipa’ya eşdeğer bij t koreograf olduğunu kanıtladı. 1960’ta La fille ma l gardee (“İyi Gözetilmeyen Kız”) için yaptığı koreografi Naturalizm’den ayrılan, görüntüde komedi öğe -lerinden ve abartmadan çekinmeyen anlatımıyla ilgi uyandırdı. 1968 tarihli Enigma Variations (“Bilmecemsi Çeşitlemeler) ise dans dışı anlatıma verdiğ i önemle, Ashton’un iddialı çalışmaları arasında yer alır. Ashton ayrıca Massin ile birlikte Tales of Hoffmann (“Hoffmann’ın Masalları”) ve Tales of Beatrix Potter (“Beatrix Potter’in Masalları”) adlı bale filmlerinin koreografilerini yaptı. Birçok operanın da koreografisini yapan ve çok sayıda ödül ve unvan sahibi olan Ashton, 1983’te bağımsız bir koreograf olarak çalışmalarım sürdürmekteydi.

Ashton, ilk dönemlerinde Nijinski, Massin, Pavlova, Duncan ve Petipa gibi ünlü koreograflardan etkilenmiş, giderek yumuşak, akıcı ve yüksek bir müzikal duyarlılık taşıyan lirik ve klasik bir anlayışa ulaşmıştır. Yeni yapıtlar yaratmadaki ustalığını tarihsel baleleri kusursuz bir teknikle uyarlamakta da gösteren sanatçının başarısında, sahne tasarımcısı Sophie Fedoroviç ile besteci ve orkestra şefi Cons-tant Lambert’in etkileri büyüktür. Ashton çağdaş İngiliz balesine zengin bir repertuar kazandırarak bugünkü uluslararası ününe kavuşturmuştur.

•    YAPITLAR (başlıca): A Tragedy of Fashion, 1926; Capriol Süite, 1930,’müz. Warlock; Façade, 1931, mıiz. Walton; Les Rendez-vous 1933, müz. Auber, (“Buluşmalar”); Mephisto Valse, 1934, müz. Liszt, (“Mefisto Valsi”); Le Baiser de la Fee, 1935, müz. Stravinski, (“Perinin Öpüşü”); Apparitions, 1936, müz. Liszt-Lambert, (“Görüntüler”); Les Patineurs, 1937, müz. Meyerbeer-Lam-bert, (“Buzda Kayanlar”); Symphonic Variations, 1946, müz. Franck, (“Senfonik Çeşitlemeler”); Illuminations, 1950, müz. Britten, (“Işıltılar”); Picnic at Tintagel, 1952, müz. Bax, (“Tintagel’de Piknik”); Romeo ile Juliet, 1955, müz. Prokofiyev; Birthday Offering, 1956, müz. Glazu-nov, (“Doğumgünü Sungusu”); La Fille mal gardee, 1960, müz. Herold-Lanchbery, (“İyi Gözetilmeyen Kız”); The Dream, 1964, müz. Mendelssohn-Lanchbery, (“Rüya”); Enigma Variations, müz. E.Elgar, 1968, (“Bilmecemsi Çeşitlemeler”); Rhapsody, 1980, müz. Rahmaninov.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi