Filozof Biyografileri

Francis Hutcheson Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

HUTCHESON, Francis (1694-1747) İskoç, filozof. Yararcılık’ın temelini atanlar arasında yer almıştır.

8 Ağustos 1694’te Kuzey İrlanda, County Dotvn’daki Drumalig’de doğdu, 1747’de Dublin’de öldü. Babası bir din adamıydı. 1711’de Glasgow Üniversitesi’ne girerek tanrıbilim okudu. 1717’de bu bölümü bitirdikten sonra, 1719’da “Master” derecesi aldı. Dublin’e Presbiteryenler için bir akademi açarak on yıl başında kaldı. 1730’da Glasgow Üniversitesi’nde ahlak profesörlüğüne getirildi. Ölümüne değin bu görevi sürdürdü.

Hutcheson düşüncesini ahlak ve estetik konulan üzerinde yoğunlaştırmıştır. Locke ve Shaftesbury’den büyük ölçüde etkilenmiş bu filozoflardan ilkinin deneyciliğini benimsemiş, İkincisinin de “ahlak duygusu” (moral sense) kavramını alarak geliştirmiştir. İngiliz Deneyciliği’nde davranışları doğru ve yanlış olarak değerlendirmeyi deneye, insanın varlığını koruma güdüsüne ve mutluluk isteğine bağlama eğilimi ağır basar. Hobbes ve Locke, insan doğasını temelde bencil ve ahlakı da ussal bir çıkar arayışı olarak değerlendirirken, Cudworth ve Clarke gibi İngiliz Usçuları buna karşı çıkmışlardır. Onlara göre ahlaksal değerlendirmeler, nesnelerin değişebilir ve değişmez uygunluklarının doğuştan bilgisini kullanan usça yapılır. Locke’u izleyen ahlakçılara göre ise ahlak bilgisi doğru ile yanlışın doğuştan bilgisiyle değil, özel bir ahlak duygusu ya da güdüsüyle temellenir. Ancak Locke gibi düşünenler, bu duygu ya da güdünün doğal bir yeti olduğuna inanırlar. Bunlar arasındaki Shaftesbury, insanın beş duyusu gibi, bir de ahlak duyusu taşıdığını öne süren ilk düşünürdür.