Formel Sosyoloji Georg Simmel

Formel Sosyoloji  Georg Simmel

Georg Simmel (1858-1918) Berlin’de Musevi bir işadamının oğlu olarak dünyaya geldi. Berlin Üniversitesi’nde okudu ve felsefe, tarih, psikoloji ve İtalyanca eğitimi aldı. Özel bir hami tarafından destekle­nen Simmel, daha sonra Berlin Üniversitesi’nde “privat dozenf oldu. Önceleri felsefe ve etik dersleri verirken, daha sonra yeni bir bilim olan sosyoloji alanında dersler başlattı. Akademik ünü hızla artan Simmel, Max Weber ve Edmund Husserl gibi çağdaşlarının destekle­rine rağmen, 1914’e kadar profesör yapılmadı, fakat daha sonra, Strausbourg Üniversitesi’ne sosyoloji değil, felsefe profesörü olarak atandı. 1910’da Max VVeber’le birlikte Alman Sosyoloji Derneği’ni kurdu, ancak kısa bir süre sonra inzivaya çekildi.

Simmel öncü modern sosyolojiye katkıda bulunmuş ve George Lukâcs, Talcott Parsons ve Robert Merton gibi önde gelen düşünürle­ri etkilemiştir. Yirmibeş kitap ve yüzlerce makale ve inceleme yazısı yayınlamasına rağmen, çalışmalarının çok çeşitliliği ve ustalığı, katkı­sının ihmaline veya yeterince değerlendirilmemesine yol açmıştır.

Belli başlı çalışmaları:

• Tarih Felsefesinin Problemleri (1892)
• Georg Simmel’in Sosyolojisi (1950)
• Çatışma ve Grup İlişkileri Ağı (1955)

FİKİR

Formel sosyoloji fikri veya sosyolojiyi daha analitik, bilimsel ve ma­tematikçiler ve dilbilimcilerinkine benzer biçimde akademik açıdan daha formel kılma düşüncesi Alman filozof Georg Simmel’in yazıları­na kadar götürülebilir. Aslında o Marx ve Weber gibi sosyolojideki çağdaş ‘devler’in gölgesinde kalsa bile, yakın zamanlarda haklı olarak sosyolojinin kurucu babalarından biri olarak ilân edilmiştir. Simmel, makro düzeyde çalışma eğiliminde olan işlevselcilik ve Marksizm’de olduğu gibi, büyük boy toplumsal düzen ve değişme teorileri geliş­tirmeye çalışan geleneksel sosyolojinin aksine, duyguları, ruhu, gün­delik hayat ve ilişkilerin ayrıntılarını yakalayan bir ‘saf sosyoloji, ger­çekliği sosyolojik hayatın temel ‘biçim’i ve içeriğine göre yorumlaya­bilecek bir bilgi sosyolojisi oluşturmaya çalışır. Simmel’in sosyolojisi, kendi döneminin diğer önde gelen sosyologlarınınkinin aksine, ol­dukça bireyselci, ayrıntılı ve felsefidir. Onu temel ilgi odağı modern kitle toplumunda hayatta kalma mücadelesi veren ve kendini mo­dern bürokrasi, maddiyatçılık, kentleşme ve teknolojinin ‘çelik kafes’i içinde ifade etmeye çalışan bireydi. Simmel, özellikle, “bir metropolis, bir dünya kenti ve modern ruhun cisimleşmesi” (Simmel, 1971) olan savaş-öncesi Berlin’den, çoğu insanın birer yabancı olduğu bir kent­teki toplumsal hayat ve etkinlik keşmekeşinden büyülenmiş ve kor­kuya kapılmıştır.

Simmel’in -Weber ve Marx gibi çağdaşlarının büyük boy şemala­rıyla temel bir zıtlık içindeki- sosyolojik yaklaşımı, “toplumun sadece diğer insanlarla ilişkiler içindeki bireylerin zihinlerinde var olduğu” (Pampel, 2000:137) düşüncesine dayanıyordu. Gruplar ve toplumlar bireylerin üstünde ve onlardan bağımsız olarak yer almazlar; onlar sadece bireyler ‘üzerinde birleştikleri’ amaçlar doğrultusunda birlikte hareket ettiklerinde varolurlar. Bu yüzden o, esasen, sosyal etkileşim ve ilişkilere, gündelik toplumsal hayatın -sosyal sistemi meydana getiren büyük toplumsal kurumların temelini oluşturan- ince ayrıntı­larına ve bireylerin toplumsal etkinliği yorumlama ve yeniden yo­rumlama biçimlerine odaklanır.

Sosyolojinin rolü, Simmel’e göre, yaygın toplumsal etkileşim bi­çimlerini anlamak ve toplumsal hayat ve düzenin biçim ve içeriğini, tıpkı gramercilerin dilin biçim ve yapılarını ve matematikçilerin fizik­sel nesnelerin biçim ve kalıbını açıkladıklarına benzer biçimde açık­lamaktır.

Georg Simmel’in sosyolojik analiz yaklaşımı, onun birleşik ve kap­samlı bir sosyal teori kurma girişimi formel sosyoloji olarak bilinir. Diğer kurucu babalar gibi o da sosyolojiyi bağımsız akademik bir disiplin, hatta bir bilim haline getirmeye çalışır. Ancak Simmel’in analizi, Comte ve diğerlerinin pozitivist yaklaşımlarının aksine, sosyal etkileşim ve bireysel yorum kadar insan davranışının genel yasaları­nın keşfine de odaklanmıştır.