felsefe/folklor FOLKLOR

Antropologlar folklor terimini halk hikayeleri, efsunlar, atasözleri, bulmacalar, şarkılar, dualar ve benzeri biçimlerde ifade bulan geleneksel anlatılar veya yazılı olmayan edebiyatı anlatmak için kullanırlar. Terim ayrıca, bu tür materyalin üzerinde çalışan ve etnografik verilerle aynı şekilde ilgilenen antropolojik bir disiplini ifade etmek için de kullanılır.

Bir İngiliz eski eserler uzmanı olan Ambrose Merton (William John Thoms) folkhre kelimesini bir asır önce yazdığı bir yazıda kullanmıştır. O günden bugüne her Avrupa dili kelimeyi benimsemiş, ama anlamı değişimlere uğramıştır.

Bazı bilim adamları terimi Avrupa’da geliştiği orijinal anlamıyla benimseyerek folkloru inançlar, âdetler ve anlatılar olarak açıklama eğilimindeyse de, sosyal bilimciler terimin anlamını önemli ölçüde daraltmışlardır. İlkel halkların tüm kültürünü kapsamına dahil etmenin fazla ileri gitmek olacağını düşünen bu tür kistler, terimin anlamını mitler, halk hikayeleri, bulmacalar, atasözleri, dualar ve şarkılar İle yazılı olmayan edebiyat ürünlerini içerecek şekilde daraltmışlardır. Festival ayinleri, geleneksel oyunlar, sanatlar ve el zanaatlarını bu alanın dışında bırakmışlardır. Kısaca folk­loru halk kültürünün özel bir parçası olarak görmektedirler. Tanımlamalardaki farklılıklar, Amerika’daki önde gelen folklor-bilimcilerin belirleyici nitelikteki bir sözlükte verdikleri 21 farklı tanımdan anlaşılabilir (Standard Dİctionaıy of Folklore, Mythology and Legend, editör: M.Leach, New York: Funk & Wagnall, 1949-1950, cilt I, s.398-403).

Folklor, kültürün sadece bir veçhesi değil aynı zamanda da kültürün incelenmesi üzerine kurulu bir disiplindir. Bazı durumlarda bu disiplinin uzmanları folklorik materyalleri kültür tarihi bakış açısı İçinde görmeye ve genel olgular yerine özel olguları belirtmeye ilgi duymaktadırlar. Öteki bazı durumlarda ise analitik ve genellemeci amaçlar benimsenmektedir. İkinci yaklaşımda vurgu ya folklorun işlevinin çözümlenmesine (mit ve bunun ayinle olan ilişkisi gibi) ya da psikolojik hipotezler geliştirme ve sınamaya doğru kaymaktadır.

(SBA)

Folklor

Halk bilimi veya folklor, bir ülkede veya bölgede yaşayan halkın kültür ürünlerini, sözlü edebiyatını, geleneklerini, törelerini, inançlarını, mutfağını, müziğini, oyunlarını, halk hekimliğini inceleyerek bunların birbirleriyle ilişkilerini belirten, kaynak, evrim, yayılım, değişim, etkileşim vb. sorunlarını çözmeye, sonuç, kural, kuram ve yasaları bulmaya çalışan bilim dalıdır.

Köken bilimi
“Halk bilimi”, Arapça kökenli bir sözcük olan halk ve Türkçe bilim sözcüklerinin bir tamlama oluşturmasıyla ortaya çıkmıştır. En basit haliyle halkla ilgilenen bilim anlamındadır. “Folklor” terimi ise Türkçe’ye Fransızca’dan geçmiş olup, folk (halk) ve lore (bilgi)’den gelmektedir. Terim ilk kez İngiliz araştırmacı William Thoms (1803-1885) 1846 yılında, Londra’da yayınlanan “Athenaeum” adlı bir dergideki yazısında kullanmıştır. Thomas söz konusu yazısında halk edebiyatı ve halk gelenekleri konularındaki ürünleri inceleyen bilim dalına ad olarak Folklore teriminin kullanılmasını önermiştir. Johann Gottfried von Herder de Alman halkının otantik ruhu, geleneği ve kimliğinin belgesi olan folklorün kaydedilmesi ve korunması gerektiğini ilk savunan kişilerden biri olmuştur.

Vikipedi