FOBİ (KORKU)

Fobi, bir durumdan,
nesneden veya canlı bir şeyden anormal derecede korkmaktır. Gerçek korkudan
farklı olarak fobide korku, olması gerekenden çok daha fazla olup korkulan nes­neden
aşın derecede kaçınma ile birlikte orta­ya çıkar.

Fobiler, hatif ve
kişiye zarar vermeyen tür­den (örneğin uçuş. korkusu olan bir kimse sı­kıntı
duymasına rağmen hava yoluyla seyahat etmeyi sürdürebilir), kişiyi bütünüyle
hareket­siz bırakan türe (örneğin oldukça sık görülen bir korku olan
agorafobî’de kişj tek başına ka­pının dışına çıkamaz, bütünüyle eve bağlı kala­bilir)
kadar çeşitlilik gösterirler. Fobiler, baş­ka psikolojik rahatsızlıklar İçinde,
onlarla bir­likte ortaya çıkabilirler.

Bu gün fobileri
açıklamada üç temel teori ve tedavide üç temel yaklaşım vardır;

1- Dinamik
psikiyatristler, fobileri, insanın İçinde bulunan korkutucu bilinç-dışı
nevrotik malzemenin sembolik bir ifadesi olarak görür­ler. Bu içerdeki
malzemenin korkusundan, fo­bilerin insanın dışındaki bir nesneyi hedefle­mesi
aracılığıyla sihirli bir biçimde korunu I-muş olur. örneğin cinsel dürtüleri ve
suçluluk duygusu tarafından rahatsız edilen bir kimse, bir mikrop fobisi
geliştirebilir, mikrobun ken­disine bulaşmasından korunmak için ayrıntılı
sağlık önlemleri alabilir. Dinamik psikiyatrist-lere göre aslında bunlar cinsel
suçluluk duygu­sunun sembolik İfadeleridir. Fakat bu fobi onun yakın bir
psikolojik akrabası olan temiz­lik saplantısı rahatsızlığından
ayırdcdiltncli-dir. Fobide amaçlanan genellikle kişinin ken-

dini korumasıdır,
saplantıdaki amaç ise başka­larını bulaşıcı hastalıktan korumaktır. Bu du­rumu
psikanalizin ilk temsilcilerinden olan Stekel, ‘Fobi benlik hastalığı, saplantı
ise nes­ne hastalığıdır’ diye İfade eder. Bu ekolün gö­rüşlerini izleyen
klinikçiler, fobileri dinamik psikoterapiyle tedavi ederler.

2-  Davranışçılar, fobik kaçınmayı son dere­ce
hassas olaylara tepki içinde gelişebilen öğ­renilmiş bir cevap olarak görürler
ve onu du­yarsızlaştırma  
(desensitization)   gibi   çeşitli davranışçı tekniklerle tedavi
ederler.

3-  Daha yakın zamanlarda ise fobilerin ilaç­la
tedavisi onaya çıkmıştır. Bu amaçla ruhsal sakinleştirici, depresyon giderici
ve ağrı kesici ilaçlar başta olmak üzere fobik kimselere çe­şitli ilaçlar
verilmektedir. Ruhsal sakinleştirici İlaçlarmfobiklerdeki etkilerini, biyolojik
yöne­limli psikiyatristler, fobilerin temelde yatan bir ruhsal çöküntünün bir
belirtisi oldukları şeklinde yorumlamaktadırlar.

(SBA) Bk.: Kaygı;
Nevrozlar.