Firuz Ağa Mescidi -Fatih- Mimari, Özellikleri, Hakkında Bilgi

Firuz Ağa Mescidi. İstanbul Fatih’te XVI. yüzyıl başlarında yaptırılmış, bugün mevcut olmayan bir mescid.

Eski Kırkçeşme semtinde Bozdoğan Kemeri’nin Hâşim İşcan Geçidi tarafın­da, buradaki parkın yerinde Fâtih Sul­tan Mehmed Anıtı’nın hizasında bulu­nuyordu. Bânişi ve yapıldığı tarih hak­kında bilgi yoktur. Ayvansarâyî. Hadî­katü’l-cevâmi’de sadece banisinin kab­rinin mescidin altında olduğunu bildir­miştir. Bu mescidi yaptıranın Sultanah­met’teki Firuz Ağa Camii’nin kurucusu ile aynı kişi olduğu yolundaki iddia asıl­sız olmalıdır. Çünkü Ayvansarâyî. her iki hayratın kurucularının kabirlerini ayrı ayrı cami ve mescidlerin yanında gös­termiştir. Tahsin Öz, gerek mescidin bânisi gerekse yıktırılması tarihi hususun­da hatalı bilgiler vermektedir.

İstanbul Vakıfları Tahrir Defteri’nde bu mescid hakkındaki bir kayıttan, vak­fiyesinin 907 yılı Safer ayında (Ağustos -Eylül 1501) Mevlânâ Mehmed b. Musta­fa imzasıyla düzenlendiği anlaşılmakta­dır. Ayrıca mescide su kemeri (Bozdoğan Kemeri) yakınında ve Galata’da mülkler vakfedil mistir. Aynı defterdeki diğer ka­yıtlara göre 943 Zilkadesine(Nisan 1537) kadar daha başka hayır sahipleri de va­kıflar yapmışlardır. Buna göre Firuz Ağa Mescidi II. Bayezid dönemi yapılarından olmalıdır.

İstanbul’un büyük yangınlarından ba­zıları bu bölgeden geçtiğine göre Fîruz Ağa Mescidi’nin de ilk şeklini koruya­madığı muhakkaktır. 1944-1945 yılla­rında Atatürk bulvarının etrafı istimlâk edilerek açıldığında, cadde üzerine isa­bet etmemesine rağmen Fîruz Ağa Mes­cidi de yıktırılarak yok edilmiştir. Buna gerek olmadığı eski şehir planlarından anlaşılır; nitekim mescid, günümüzde ayakta olan Gazanfer Ağa Medresesi ile aynı hizada bulunuyordu.

Minareli, dikdörtgen planlı, üstü kire­mitli ahşap çatı ile örtülü, iddiasız kü­çük bir yapı olan Ffruz Ağa Mescidi du­varla çevrili bir avlunun içindeydi.

TDV İslâm Ansiklopedisi