Firmin Abauzit kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Firmin Abauzit kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1679-1767) Fransız tanrıbilimci, filozof. Kilisenin inançlarını egemen kılma girişimine karşı düşünce özgürlüğünü savun­muştur. Uzes’de doğdu, sonradan sığındığı Cenevre’de öldü. Protestan bir aileden gelmesi nedeniyle Katolikler’ce kaçırıldı, bir manastıra kapatıldı, bir süre kimseyle görüştürülmedi. Protestan inançlarına karşıt bir eğitimle yetiştirilmek istendi. Nant Fermanı’nın yürürlükten kaldırılması üzerine annesinin çabalarıy­la kurtarıldıktan sonra Cenevre’ye sığındı. Yunan felsefesi, tanrıbilim, doğa bilimleri konularında uzun süren çalışmalara koyuldu. Çalışmalarının başarılı sonuçları nedeniyle, kısa süre içinde, büyük ün sağladı, çağının en gözde bilginleri arasında yer aldı. Bir ara Almanya’ya, sonra ingiltere’ye gitti, bilimsel çalışmalarını sürdürdü. Kral III. William’ın ilgisini çekti. Kral onu kendi yanında görevlendirmek iste­diyse de Abauzit, yeni çalışmalara başlayacağını ileri sürerek, Cenevre’ye döndü. Devlet Kitaplığı’nda üstlendiği görevi ölümüne değin, elli yıl sürdürdü. Derin, geniş bilgisine karşın alçakgönüllüce yaşamayı yeğleyen Abauzit başarılı çalışmaları nedeniyle New­ton’un da ilgisini çekti. Newton, ona yazdığı bir mektupla, bilim tarihindeki yerini, önemini bildirdi.

Abauzit, felsefeye doğa bilimleriyle girdi. Felsefe ile doğa bilimleri arasında bir bağlantının bulunduğu­nu ileri sürdü; felsefenin bilime dayanması gereğini savundu. Yunan ve Roma uygarlıklarına yönelik çalışmalarıyla felsefenin gelişim çizgisini, Avrupa düşüncesinin ana kaynaklarını araştırdı. Halkın dini­ni, inançlarını kendi dilinden öğrenmesi gereğini ileri sürerek incil’i halk diline çevirdi. .

Abauzit’e göre felsefe özgür düşüncenin ürünü­dür; kişiyi, evreni ve varlık kavramı altında toplanan bütün nesneleri anlamaya, tanımaya yöneliktir. Kili­senin özgür düşünceye karışması, birtakım kısıtlama­lar getirmesi insan özüne de tanrısal yasalara da aykırıdır. Din, felsefenin dayandığı deney bilimleri­nin çalışmalarına karışmamalı, kendi alanının dışına çıkmamalıdır. Doğa varlıklarını, doğa denen bütünü, deney bilimlerinin verileri dışında kalarak anlama olanağı yoktur. Düşüncelerin bir kaynağı kavramlara dayalı üretimse, bir kaynağı da duyularla sağlanan verilerdir. Bu nedenle biri deneyden, öteki düşünme yeteneğinin üretiminden gelen iki türlü bilgi vardır.

Us insanı yöneten, davranışlarını düzenleyen, dü­şünmenin kurallarını oluşturan yetenektir, deneyden gelmez. Düşünmenin genel kurallarını içeren mantık da us ilkelerine göre çalışan bir bilimdir.

Abauzit’in çağında olduğu gibi, sonraki dönem­lerde de etkisi sürmüştür. Özellikle düşünce özgürlü­ğü konusundaki görüşlerini benimseyen Rousseau, bunları yeniden ele almış, çağının anlayışına göre işlemiştir. Bayie, Voltaire, Saint Euremond gibi aydınlar da Abauzit’den esinlenmiştir.

Abauzit’in yazıları ölümünden sonra iki kitapta toplanmıştır.

YAPITLARI:

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansklopedisi, 1. Cilt, Anadolu yayıncılık, 1983