Fındıklılı İsmet Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
Fındıklılı İsmet Efendi (1845-1904) Biyografi yazarı.
17 Zilhicce 1261 (17 Aralık 1845) tarihinde İstanbul Fındıklı’da doğdu. Daha ziyade “Findıklılı” diye anılır. Mekteb-i İ’dâdî-i Askeri muallimlerinden Çorumlu Hoca Osman Efendi’nin oğludur. Biyografi ve menâkıba daha çocuk yaşlarında ilgi duymaya başladı. Bir tutku haline gelen bu alâka sonucu askerî idâdîyi yarıda bırakarak girdiği alay kâtipliğinden emekli oldu, bir süre sonra Yıldız Sarayı Kütüphanesi memurluğuna getirildi. Uzun süredir müptelâ olduğu mide hastalığından kurtulamayarak 14 Aralık 1904’te vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’nda babasının kabri yanına defnedildi.
İsmet Efendi hayatı boyunca pek çok kabristan dolaşmış, pek çok tarihî eser incelemiş ve ünlülerden çok kişiyle görüşmüştür. Mezar taşı okumak için büyük güçlüklere katlanır, en ücra köşelerdeki kütüphaneleri açtırır ve oralardaki eserleri incelemeye çalışırdı. Âlî Paşa ve Ebüzziya Mehmed Tevfik’in sohbetlerine katılır, daha sonra da duyduklarını kaleme alırdı. Kırk-kirk beş yıl süren bu çalışmaları sayesinde âdeta bir canlı tarih haline gelmişti. İbnülemİn Mahmud Kemal, dönemin ünlü biyografi yazarlarından Si-cill-i Osmânî müellifi Mehmed Süreyya ile Fındıklılı İsmet Efendi’yi bir beytin iki mısraına benzetmiş, fakat mâna hangisinde tamam olursa İsmet Efendi o mısradır demiştir. Ahmed Cevdet Paşa tarafından takdir edilen İsmet Efendi’ye İbnülemin “kâmûs-ı meşâhîr” unvanını vermiştir.
Tasavvufla da alâkası olan İsmet Efendi Celvetî tarikatına mensuptu ve bu tarikatın büyüklerinden Ruşen Efendi’nin müridiydi. Mevlevîliğe de muhabbeti olduğunu dostu Bursalı Mehmed Tâhir’e söylemiştir. Devrinde “ayaklı kütüphane” diye anılan İsmet Efendi, sağlığında hazîne-i hâssa ve İbnülemin tarafından otobiyografisi defalarca istendiği halde, hayatta iken tercüme-i hâli yazılanların fazla yaşamayacağı bâtıl inancıyla bu taleplere olumlu cevap vermemiştir. Fakat İbnülemin Mahmud Kemal gözlemlerine dayanarak, bazan da kendisini konuşturarak İsmet Efendi’nin biyografisini Kemâlü’l-İsme adıyla 1904’te yazmış ve neşretmiştir (İstanbul 1328). Bursalı Mehmed Tâhir. İbnülemin Mahmud Kemal ve Ali Emîrî efendilerin ondan istifade ettikleri bilinmektedir.