Fethi Okyar Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

OKYAR, Fethi (1880-1943)

Türk siyaset ve devlet adamı. İki kez başbakanlık yapmış, Serbest Cumhuriyet Fırkası’m kurmuştur.

Ali Fethi Okyar, Makedonya, Pirlepe’de  doğdu, 7 Mayıs 1943’te İstanbul’da öldü. 1901’de Harbiye Mektebi’ni, 1904’te Erkân-ı Harp Mektebi’ ni kolağası (yüzbaşı) olarak bitirdi. 1904-1908 arasında Manastır, Edirne ve Selanik’teki görevleri sırasında İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne girdi. II.Meşrutiyet’ ten sonra Paris askeri ateşesi oldu. 1910’da binbaşılığa yükseldi. Trablusgarp ve Balkan savaşlarına katıldı. 1912’de Manastır mebusu oldu. Meclis-i Mebusan’ın kapatılması üzerine geri döndüğü askerlik görevinden Haziran 1913’te istifa etti. Ekim 1913-Aralık 1917 arasında Sofya elçiliği yaptı. 14 Ekim 1918’de kurulan Ahmed İzzet Paşa kabinesinde dahiliye nazırı oldu. Bu arada 1 Kasım-22 Aralık 1918 arası Mustafa Kemal’le birlikte Minber gazetesini çıkardı. 28 Mayıs 1919’da İttihat ve Terakki yöneticileriyle birlikte Malta’ya sürüldü. Nisan 1921’de serbest bırakılınca Ankara’ya gitti ve TBMM’ye İstanbul mebusu olarak katıldı. 10 Ekim 1921-9 Temmuz 1922 arasında Fevzi Çakmak hükümetinde dahiliye vekilliği yaptı. 14 Ağustos 1923’te getirildiği başbakanlık görevinden 27 Ekim 1923’te istifa etti. 1 Kasım 1923-22 Kasım 1924 arasında TBMM başkanlığı yaptı.

22 Kasım 1924’te ikinci kez getirildiği başbakanlık görevinden 2 Mart 1925’te ayrıldı. 26 Mart 1925-9 Ağustos 1930 arası Paris büyükelçiliğinde bulundu. Yurda döndükten sonra, iktidardaki Cumhuriyet Halk Fırkası’na karşı gelişen muhalefetin denetlenmesi amacıyla Atatürk’ün önerisi ve onayıyla Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu ve 12 Ağustos 1930’da genel başkanlığına getirildi. Cumhuriyet ve laiklik ilkelerine bağlılığı ve özel girişimciliği savunan parti kısa zamanda yaygın bir kitle desteği kazandı. Ancak 5 Eylül İzmir mitinginde çıkan olaylar ve ardından başlayan işçi grevleri, Ekim’de yapılan belediye seçimlerinde kazanılan başarılar üzerine, Meclis içinde ve dışında yoğun eleştirilere uğrayan Serbest Cumhuriyet Fırkası 17 Kasım 1930’da kendini feshetti.

1934’te Londra büyükelçiliğine atanan Fethi Okyar, 1939’da Bolu milletvekili oldu. 3 Nisan 1939-12 Mart 1941 arasında ikinci Refik Saydam hükümetinde adliye vekilliği yaptı ve 1942’de siyasi yaşamdan çekilcfi.

•    YAPITLAR (başlıca): Bolayır Muharebesinde Adem-i Muvaffakiyetin Esbabı, 1941; Üç Devirde Bir Adam, (ö.s.), C.Kutay (yay.), 1980.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi