Ferdinand de Lesseps Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

LESSEPS, Ferdinand (1805-1894)

Fransız, diplomat ve girişimci. Süveyş Kanalı’nı açmıştır.

Ferdinand Marie de Lesseps 19 Kasım 1805’te Versaillles’da doğdu, 7 Aralık 1894’te Indre yakınlarında La Chenaie’da öldü. Çocukluğu babasının konsolosluk yaptığı İtalya’nın Pisa kentinde ve Paris’ te geçti. Ortaöğrenimini tamamladıktan sonra 1825’te dışişlerinde çalıştı. 1849’a değin Akdeniz ülkelerinin çeşitli kentlerinde diplomat olarak görev yaptı. Bu arada iki kez İskenderiye konsolos yardımcılığı, 1833-1838 arasında da Kahire konsolosluğu görevlerinde bulundu. Bu sırada Enfantin önderliğindeki bir grup Saint-Simoncu’nun ve Fransız mühendislerinin Akdeniz ile Kızıldeniz’i birleştirecek bir kanal açmayı tasarladıklarını öğrendi. Mısır’da geniş bir çevre edindi ve Mısır Valisi Abbas Paşa’nm oğlu Said ile yakın bir dostluk kurdu. 1848 Nisan’ından 1849 Şubat’ına değin Madrid’te Fransa’nın tam yetkili temsilciliğini yaparak diplomatlık mesleğinde önemli bir noktaya geldi. 1849’da Mazzini Cumhuriyeti ile Papalık arasında arabuluculuk yapmak üzere Dışişleri Bakanlığı temsilcisi olarak Udine’ye gönderildi. Ancak başarısız olunca diplomatlık görevinden ayrılmak zorunda kaldı. Daha sonra La Chenaie’ye yerleşti.

1854’te Mısır valisi olan Said Paşa’ın davetlisi olarak aynı yıl Mısır’a gitti. Kanal açma düşüncesini uygulamaya sokmak için çalışmaya başladı. Mahkemelerle kurduğu kişisel ilişkilerden de yararlanarak, Kasım 1854’te Said Paşa’dan 60.000 hektarı bulan bir arazi üzerinde imtiyaz hakkı aldı. Buna göre kanaldan elde edilecek gelirin yüzde on beşini Mısır’a vermek kaydıyla 99 yıl boyunca bu imtiyazdan yararlanacaktı. 200 milyon Frank sermayesi olan Uluslararası Kanal Şirketi’ni kurduktan sonra projesine destek bulmak amacıyla Fransa’da konferanslar vermeye başladı. Bu sırada İngiltere, Hindistan ile yeni bir bağlantı yolu açarak stratejik çıkarlarını altüst edecek olan bu girişimin durdurulması için Osmanlı Devleti’ne baskı yapmaya başladı. Tüm güçlüklere karşın hazırlıklarını yürüten Lesseps, 1858’de şirket adına 400.000 hisse çıkardı. Hisselerin dörtte üçünü Fransız hükümetine, dörtte birini de Said Paşa’ya sattı. 25 Nisan 1859’da Akdeniz’deki Port-Said iskelesini Kı-zıldeniz’deki Süveyş limanına bağlayacak olan 162.5 km’lik kanalın kazı çalışmalarına başladı. Ancak 1863’te vali olan İsmail Paşa, İngiltere’nin baskısıyla, kanal yapımında Mısırlı işçilerin çalıştırılmasını yasaklayarak ve arazi üzerinde verilen imtiyaz hakkını geri isteyerek kanal çalışmalarını durdurmak istedi. Lesseps, III. Napoleon’un müdahalesini sağlayarak bu engeli aştı. Ayrıca, makine kullanımına geçerek kanalın açılması işini daha da hızlandırdı. 17 Kasım 1869’da yapımı tamamlanan Süveyş Kanalı Fransa İmparatoriçesi Eugenie, Fransa İmparatoru François-Joseph, Büyük Britanya ve Prusya veliaht prensleri ve ünlü sanatçılarla yazarların da hazır bulunduğu büyük bir törenle ulaşıma açıldı.

Lesseps tanınmış ve zengin bir kişi olarak 1875’te Kraliyet Derneği’ne, 1884’te de Fransız Akademisi’ne üye seçildi. 1876’da Panama’da bir kanal açmak amacıyla hazırlıklara başladı. Bu amaçla Mayıs 1879’da Paris’te uluslararası bir konferans topladı ve yeni bir şirket kurdu. Ancak kanalın yapımında ortaya çıkan güçlükler nedeniyle kazı işleri aksamaya başladı. Maliyetleri karşılamak için alman büyük borçlar ise şirketin Şubat 1889’da iflas etmesiyle sonuçlandı ve çalışmalar bütünüyle durdu. Lesseps, 1891’de oğlu Charles ile birlikte Paris’teki bir mahkeme tarafından dolandırıcılıkla suçlanarak beş yıl hapse ve ağır para cezasına çarptırıldı. Sonradan Temyiz Mahkemesi zaman aşımına uğrayan bu kararı boz-duysa da Lesseps bunu öğrenemeden yoksulluk içinde öldü.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi