Fatma Bacı kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi

Fatma Bacı kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: Ahilik teşkilatının kadınlar kolu olan Baciyan-ı Rum’un Anadolu’daki önderi olarak kabul edilir. Bazı araştırıcılar tarafından XIII. yüzyılda yaşa­dığı ileri sürülen, Kadıncık Ana veya Hatun Ana isimleriyle de anılan Fatma Bacı hakkında kesin bilgilere sahip olmamakla birlikte, Abbasi halife­si Nasır Lidinillah’ın kurulmasına öncülük ettiği Fütüvvet teşkilatının bir kolu olan Ahiliğin kadın­lar kolu Baciyan-ı Rum teşkilatının lideri olarak bilinir. Mikail Bayram’a göre Fatma Bacı, Evhadiyye tarikatının piri Evhadüddin-i Kirmani’nin iki kızından biri ve Ahi Evran’ın hanımıdır.

1243 yılında Moğolların Kayseri’yi muhasara ettikleri sırada birçok hanımla birlikte Fatma Bacı da Moğollara esir düşmüştür. Menâkıb-ı Evhadüddîn isimli eserde, Fatma Bacı’nın 656 (1258) veya 657 (1259) yılında Selçuklu emirleri tarafından esaretten kurtarılarak Kırşehir’e, eşi Ahi Evran’ın yanına gittiği ve 669’dan (1271) son­ra öldüğü kaydedilmektedir.

Ahi Evran, Ahilik teşkilatının yöneticisi olarak Kayseri’de Debbağlar (Dericiler) Çarşısı’nda hal­kı örgütleyerek Anadolu’daki ilk sanayileşme ça­balarını başlatırken, hanımı Fatma Bacı da örme ve dokuma alanında kadınları bir araya getirip Bacıyan-ı Rum örgütünün liderliğini yürütmek­teydi. Kayseri’de kurulan bu teşkilat genişleye­rek, Anadolu’nun diğer illerinde de faaliyetlerde bulunmuştur.

Ahilik teşkilatının kadınlar kolu durumundaki Baciyan-ı Rum teşkilatında bulunan kişiler, ça­lıştıkları esnaf kollarında hem meslek hem de dinî konularda eğitilmekte ve usta-kalfa-çırak hi­yerarşisi içerisinde bulunmaktaydılar.

İbrahim KUNT

Kaynak: Ahi Ansiklopedisi, 1. cilt, T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Ankara, 2014