Tarihi Şahsiyetler

Fatin Gökmen Kimdir, Kısaca Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Fatin GÖKMEN, astronom ve matematikçi (Antalya, Akseki 1878-İstanbul 1955).

Gökmen’in astronomi merakı İstanbul’da Medresenin hazırlık sınıflarına gittiği yıllarda başladı ve yükseköğreniminin yanı sıra Sultanselim Muvakkıthanesi başmüneccimi Hüseyin Hilmi Efendi’den astronomi ve takvim hazırlama yöntemlerini öğrendi; çok geçmeden asıl ilgisinin bu bilim alanına dönük olduğunu kendisi de, hocaları da farketti ve Salih Zeki Bey’in teşvikiyle Riyaziyat Medresesine girdi (1901); burayı bitirdiğinde (1904) bazı hocaları kendisini hâlâ dikkatle izliyordu. Nitekim Dârüşşafaka’da kısa bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra Salih Zeki Bey bu sefer de Riyaziyat Medresesine astronomi ve hesabı ihtimaliyat müderrisi olarak girmesini istedi. Kendisi de matematikçi olan Salih Zeki Bey’in Fatin Gökmen’e gösterdiği bu ilgi hep sürecek, yıllar sonra bile bu iki insan aynı izden yürüyeceklerdi; nitekim Fatin Gökmen bir ara siyasete heves ederek girdiği, bir süre de genel merkezinde çalıştığı İttihat ve Terakki Cemiyetinden de Salih Zeki Bey’in uyarmasıyle ayrıldı (1909). Gene Salih Zeki Bey öyle uygun gördüğü için bir gün onun yerine Kandilli Rasathanesi müdürlüğüne getirildi (1910). Modern bir astronomi ve jeofizik rasathanesi kurmak için uzun yıllarını verdiği bu görevini 1943’te yaş haddiyle emekliye ayrılışına kadar sürdürdü. Bir süre de İstanbul Üniversitesi’nde hocalık yaptı, fakat 1933 üniversite reformu sırasında bu görevinden de ayrılmak zorunda kaldı.

Rasathane müdürlüğünden ayrıldıktan sonra ikinci kez siyasetle ilgilenen Gökmen 1943 ve 1946 seçimlerinde Konya’dan milletvekili oldu. Bu siyasi faaliyet döneminde Rasathane’deki asistanlarından Osman Bölükbaşı ile siyaset sahnesinde karşılaşması ilginç bir rastlandı oldu.

Gökmen’in en büyük eseri hiç kuşkusuz Kandilli Rasathanesidir. Hemen hemen bütün ömrünü harcadığı bu büyük çalışmanın yanı sıra Eski Hıtay takvimi (1936), Rubu tahtası nazariyesi ve tatbikatı (1936), 19 haziran küsufu küllisi (1948) gibi eserler yayımladı.