FANATİZM

Fanuü/m, bir düşünce,
dinî İnanç, veya parti­ye, unun dışında başka hiç bir gerçeği görme­yerek aşırı
derecede inanma, tutkuyla bağlan­ma. Türkçedc “bağnazlık” kelimesiyle
karşılan­maktadır. Fanatizm kavramı Fransızca hay­ran anlamına gelen fan veya
fana kökünden gelir. Herhangi bir dine, bir davaya, bir parti­ye aşırı bir
coşkuyla ve ölçüsüzce bağlı olan ki­şi için fanatik kelimesi kullanılır- Roma
İmpa­ratorluğunda dinî cazibeye kapılmış gibi göste­riler yapanlara ve bazı
rahiplere fanatik den­miştir.

Dinî alanda, kendi
inandığı dinden başka hiç bir dini görmeyen, başkalarına yaşama hııkkı
tanımayan, körü körüne dine bağlı kişi- bu durumlarını anlatmak için kullanılan
fanatizm kavramı, çoğunda siyasal atanda da kullanımı giderek yaygınlaşmakta
olup siyasal alanda herhangi bir partiye veya düşünceye körü körüne bağlı,
kendi parti ve düşüncesi dı­şındakilere tahammülü olmayan kişilerin du­rumunu
ifade etmek için kullanılmaktadır. Sol gruplar, kendilerine tahammül edemeyen
sağcıları fanatizmle suçlarken, sağcılar da sol­cuları aynı suçlama ile küçük
düşürmeye çalış­maktadırlar.

Fanatizm, otoriter ve
monist yapılı toplumla­rın bir sorunu olarak algılanabilir; zira demok­ratik ve
plüralist (çoğulcu) toplumlarda bir­den çok düşüncenin varlığı ve taraftarların
bir­birine tahammülü sözkonusu olduğundan fa­natizmin yerini hoşgörü ve diyalog
almıştır. Bununla birlikle demokratik batı toplumların­da zaman zaman fanatik
nitelikli eğilimlerin ve akımların onaya çıktığı gözlen inekledir. Faşizm ve
Nazizmden sonra günümüzde Fede­ral Almaııya’daki dazlaklar, Avrupa’nın he­men
hemen bütün ülkelerinde görülen yaban­cı ve özellikle Türk düşmanlığı,
İsrail’in Filis­tin konusundaki lutumu çağdaş fanatizmin de­ğişik örnekleridir.
Tarihte ve günümüzde İs­lam toplumlarında da fanatik nitelikli bazı akımlar
ortaya çıkmıştır. Dine körü körüne bağlı, her türlü değişikliğe ve gelişmeye
karşı bazı cahil grupların temsil ettikleri fanatik dü­şüncelerin toplumsal
planda önemli zararları olmuştur,

Davut DURSUN lik.
Çoğulculuk; I-aşiım; iin^örü.