Tarihi Şahsiyetler

Fahir Yeniçay Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Mustafa Fahir YENİÇAY Fizik profesörü (İstanbul 1902 – 11 Mayıs 1988).

İlk ve ortaöğrenimini Saint-Joseph fransız okulunda tamamladıktan sonra, İstanbul Darülfünunu Fizik-Kimya bölümünü bitirdi (1925). 1927 yılının başlannda Fransa’ya giderek Prof. Jean Perrin’in yanında doktorasım verdi; yurda dönünce (1930) Dârülfünun’un Fizik bölümüne asistan atandı. 1931’de müderris muavinliğine (doçentliğe) yükselen Fahir Yeniçay, 1933 üniversite reformunda Genel Fizik kürsüsü başkanı Prof. Marcel Fouche’nin doçentliğine getirildi ve ilk defa atom fiziği derslerini vermeğe başladı. 1938 yılında da profesörlüğe yükseldi. Bu arada, 1939’dan 1948’e kadar Fen Fakültesi dekanlığı, 1953-1955 arası da İstanbul Üniversitesi rektörlüğü yaptı. 1954’te, yeni kurulan Atom ve Çekirdek Fiziği kürsüsünün başına getirilen Fahir Yeniçay bu görevini emekliye ayrılıncaya kadar sürdürdü ve 1970’te emekli olunca Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin müdürlüğünü üzerine aldı.

Doymuş sıvı moleküllerinin su üzerinde küresel olarak değil de yan yana sıralanmış ayrıcalı bir konumda bulunduğunu ilk ispatlayan Yeniçay olmuştur. İki veya üç boyutlu yoğun akışkanların kinetik incelemesini yapan, izotop billûrlann ısı iletkenliğini inceleyen, hafif atomlar için dalga fonksiyonları ve geçişme olasılıklarını araştıran, hafif çekirdeklerin enerji kademeleri, izotop kütleleri ve geciktirilmiş koinsidanslar metoduyle kısa ömürlerin ölçülmesi üstünde çalışmalar yapan Yeniçay, bir bilim adamı olduğu kadar iyi bir yönetici ve eğitimci olduğunu da kabul ettirmiştir. İstanbul Üniversitesi’nde atom fiziği derslerinin başlaması, bununla ilgili laboratuvarların kurulup, gerekli âletlerin getirilerek öğretimin modernleştirilmesi, İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu’na gece derslerinin konulması yine Fahir Yeniçay’ın eseridir.

Yeniçay, özellikle Bruhat’dan çevirileri ve sayısız bilimsel makaleleri dışında Fizik manipülasyonları (1934), Atom fiziği (2 cilt, 1946-1949), Çekirdek fiziği (2 cilt, 1951 -1960), Atom fiziği problemleri (1968), Elektrik problemleri (1969), Fizik-mekanik problemleri (1969) gibi eserler vermiştir.