ETNOLOJİ

 

Terim olarak etnoloji,
insanların çeşitli grup­lara ayrılmasını, bu ırkların nereden çıktığını, her
birinin maddî ve manevî kültürlerinin ge­liştiği ve yayıldığı bölgeleri, bu bölgelerde
ka­zandığı mahalli özellikleri karşılaştırmalı ola­rak inceleyen genç bir bilim
dalının adıdır.

Etnoloji farklı milli
geleneklerde değişik bi­çimlerde tanımlanmıştır. Terim, XVIII. yüzyıl
sonlarında İsviçre’de İlk kez kullanılmış, XIX. yüzyılda etnoloji araştırmaları
insanın “ahlaki ve fiziksel” yönlerini de kapsamına almış ve kültürel
hadiselerin gözlem, tasnif ve açıkla­ması tedricen biyolojik (fiziksel)
antropoloji­den ayrılmıştır.

Bugün Orta Avrupa’da
ve SSCB’de etnoloji, ilkel toplumların incelenmesini İfade etmekte­dir. Başka
bazı yerlerde ise, örneğin XIX. yüz­yıl ingiliz
antropolojisinde kültürel ya da .sos­yal antropoloji
ve hatta folklor dendiği de ol­muştur. Etnografya ile aynı kabul edenler de
bulunmaktadır.

İnsan toplulukları ve
kültürleriyle bu denli ilişkisi münasebetiyle etnolojiye “Kültürel
Antropoloji” de denir. Son zamanlarda sosyal antropolojiyle
karıştırılmasının nedeni budur. Sadece kültür çevreleriyle uğraştığı ve insanla
çevresi arasındaki karşılıklı etkileri konu edin­diği için insan bilimleri
arasında, özellikle sos­yolojinin yanında yardımcı bir bilim rolü oyna­maktadır.

Etnolojik çalışmalar,
ABD’de gelişmeye baş­lamış, ardından Fransa ve İngiltere’ye intikal etmiştir. ABD’nİn dünyanın hiçbir ülkesine nasip olmayan çok çeşitli
ırk ve grupları bün­yesinde toplamış olması, her türlü etnolojik inceleme ve
araştırmaya çok elverişli bir alan teşkil etmesine vesile olduğunu unutmamak üerekir.

(SBA)

Bk. Antropoloji; tlıtograjya; i-‘olklor. 402