Esad Muhlis Paşa Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Esad Muhlis Paşa (1780-1850) Osmanlı valisi, şair ve hattat.

Ankara’ya bağlı Ayaş’ta doğdu. Ayaş müftüsü Hasan Efendi’nin oğludur. Aile şeceresi Bayrâmiyye-i Melâmiyye büyük­lerinden Bünyâmin Ayâşrye kadar çıkar.

Medresede tahsilini tamamladıktan sonra Ayaş voyvodalığına tayin edilen Esad Muhlise bir süre sonra silâhşorluk payesi verildi, 1806’da kapucıbaşı ol­du. Ardından İstanbul’a çağrıldı, burada bazı devlet büyükleriyle tanıştı ve ken­disine mîrâhurluk verildi. Daha sonra sı­rasıyla humbaracıbaşı (1818), başbâki kulu (1821), Drama nâzırı ve 1825’te pa­şalık rütbesiyle Edirne valisi oldu. 1827-de Orduyı Hümâyun memurluğuna ta­yin edildi, bir yıl sonra da Dimetoka’ya gönderildi. Aynı yıl Adana, 1829’da Kon­ya valisi oldu. 1828-1829 Osmanlı-Rus harbinin ardından bölgeyi iyi tanıdığı için Erzurum valiliğine getirildi. Kendisine vezirlik rütbesine ek olarak fevkalâde zamanlarda Erzurum valilerine verilen Şark seraskerliği unvanı da verildi. 1836′-da yeni kurulan Erzurum Redîf-i Mansûre müşirliğine getirildi. Erzurum’u yeniden imar ve tahkim eden Esad Paşa, 1836’da bu görevinden ayrılarak Şûra-yi Bâbıâlî âzası olduysa da reis Kölemen Dâvud Paşa’nın baskısı yüzünden 1839-da buradan da ayrılmak zorunda kaldı. Aynı yıl Boğaz muhafızı, ardından Si­vas, 1840’ta Halep, iki yıl sonra Sayda. 1845’te de ikinci defa Erzurum valisi ol­du. Erzurum’da Tanzimat’ın uygulanma­sından doğan karışıklıkları önlemeye ça­lışan Esad Paşa bir yıl sonra azledildi. Musul valisi iken Bedirhânî Bey isyanını bastırmakta gösterdiği başarı ile dikka­ti çekti. 1847’de Diyarbekir valiliğine ta­yin edildi ve burada vefat etti. Viyana sefiri iken intihar eden devlet adamı Sâdullah Paşa Esad Muhlis Paşanın oğ­ludur.

Bilgili, cesur ve dürüst bir devlet ada­mı olarak tanınan Esad Muhlis Paşa di­van şiiri tarzında şiirler de yazmıştır. Sa­yı bakımından pek fazla olmayan man­zumelerinin ölümünden sonra Dîvançe-i Es’ad Paşa adıyla taşbaskısı yapılmıştır.

Aynı zamanda devrinin tanınmış hat­tatlarından olan Esad Muhlis Paşa’nın hat sanatında kimlerden ders aldığı bilin­memektedir. Edirne Türk ve İslâm Eser­leri Müzesi. Üçşerefeli Cami. Bünyâmin Ayâşî Camii ve Münevver Ayaşlı özel ko­leksiyonundaki yazıları daha ziyade ta’lik, celî-ta’lik ve celî-sülüs tarzındadır. An­kara Ayaş’ta Bünyâmin Ayâşî Dergâhı camiindeki yazıları, 1809-1811 yıllarına ait İlk dönem eserlerinden kabul edil­mektedir, Daha sonraki yıllara ait eser­lerinde mevcut harf ve kompozisyon gü­zelliğine bakılırsa çeşitli kademelerde devam eden devlet görevleri sırasında yazıya ara vermeden devam ettiği ve şi­irden çok hatla meşgul olduğu anlaşılır. Gerek memleketi olan Ayaş’ta gerekse resmî görevle bulunduğu yerlerde nazmı da kendisine ait olmak üzere pek çok çeşme, sebil ve bina kitabesinde onun imzası bulunmaktadır. Erzurum’da ken­di adıyla anılan ve minaresinin güzelli­ğiyle dikkati çeken camiyi de buradaki valiliği sırasında yaptırmıştır.

TDV İslam Ansiklopedisi