Tarihi Şahsiyetler

Ernest Rutherford Kimdir, Hayatı, Çalışmaları, Eserleri, Hakkında Bilgi

RUTHERFORD, Ernest (1871-1937) İngiliz fizik bilgini. Elementlerin radyoaktiflik yoluyla birbirlerine dönüştüklerini bulmuş, çekirdekli atom modelini oluşturmuş ve ilk kez yapay yoldan element dönüşümünü gerçekleştirerek çekirdek fiziğinin öncüsü olmuştur.

30 Ağustos 1871’de Yeni Zelanda’da, Nelson kenti yakınlanndaki Spring Grove’da doğdu, 19 Ekim 1937’de Cambridge’de öldü. Yeni Zelanda’ya göç etmiş İskoçyalı bir alienin on iki çocuğundan dördüncüsüydü. Tekerlek tamirciliği, çiftçilik ve değirmencilik yapan babasının durumu öğrenim giderlerini karşılamaya elvermediğinden liseyi burslu olarak okudu. Ardından, Christchurch’teki Canterbury College’ın bursunu da kazanarak bu okuldan 1892’de lisans, ertesi yıl da üstün başarıyla yüksek lisans derecelerini aldı. Yetenekleriyle dikkati çektiği için bir yıl daha okulda kalması istendi. Bu süre içinde, demirin yüksek frekanslı manyetik alanlarda mıknatıslanmasını ve mıknatıslığını yitirmesini inceledi; mıknatıslanmış bir iğnenin yüksek frekanslı manyetik alan içinde mıknatıslığını yitirmesi olgusundan yararlanarak, Hertz’in birkaç yıl önce bulmuş olduğu elektromanyetik dalgaları sezebilen bir detektör yaptı ve bu dalgaları gönderip almayı Marconi ve Popov’dan önce başardı. Bu bulgularını iki makaleyle açıklayan Rutherford, 1895’te, kendisine İngiltere’de araştırma olanağı sağlayan bir burs kazanınca, aynı yılın Eylül’ünde Cambridge Üniversitesi’ndeki ünlü Ca-vendish Laboratuvarı’nda J.J. Thomson’ın yanında çalışmaya başladı. Burada elektromanyetizma konusundaki deneylerini sürdürerek Hertz dalgalarını 3 km uzaklıktan gönderip almayı başaran, ancak bu buluşun ticari yönüne Marconi’nin duyduğu ilgiden tümüyle uzak olan Rutherford, 28 Aralık 1895’te Röntgen’in X ışınlarını bulduğunu açıklamasının hemen ardından, Thomson’m önerisiyle bu konuya eğildi. Bu çalışma, Rutherford ile Thomson’ın, X ışınlarının iyonlaşmaya yol açtığını belirleyen ortak makaleleriyle sonuçlanmıştı. Mart 18%’da Becquerel’in radyoaktifliği bulması üzerine, gene Thomson’m önerisiyle, bu kez çalışmalarını bu konuya yönelten Rutherford, sonraki yıllarda tüm araştırmalarını radyoaktiflik ile bu olgunun kaynağı olan çekirdek olayları ve temel parçacıklar üzerinde yoğunlaştırdı.

1898’de, Thomson’ın övgü ve önerileriyle, Kanada’ nın Montreal kentindeki McGill Üniversitesi’nde fizik profesörlüğüne atanan Rutherford, bu üniversitede bulunduğu dokuz yıl içinde büyük bir araştırmacı olduğunu kanıtlayarak, radyoaktifliğin niteliğinin ve radyoaktif bozunum yoluyla bir elementin başka bir elemente dönüştüğünün açıklanması gibi en önemli başarılarını gerçekleştirdi. Bu çalışmaları nedeniyle 1903’te Royal Society üyeliğine seçildi, iki yıl sonra bu kurumun Rumford madalyasıyla ödüllendirildi, 1908’ de de Nobel Kimya Ödülü’nü aldı.

Manchester Üniversitesi’nden önerilen fizik profesörlüğünü kabul ederek 1907’de İngiltere’ye dönen Rutherford, alfa parçacıklarının niteliğini ve saçılımını araştırmaya girişti. Bu araştırmalardan, 1911’de, fiziğe en büyük katkısı olan ve “Rutherford atom modeli” olarak bilinen çekirdekli atom modeli doğdu. 1914’te “Sir” unvanı verilen, 1919’da ilk kez yapay yoldan bir elementi başka bir elemente dönüştürmeyi başararak bilime üçüncü büyük katkısını yapan Rutherford, aynı yıl Cambridge Üniversitesi’nde fizik profesörlüğüne ve Cavendish Laboratuvarı’nın yöneticiliğine getirildi. Maxwell, Rayleigh ve Thomson’dan sonra dördüncü kişi olarak bu görevi devralan Rutherford’un yönetiminde Cavendish Laboratuvarı, atom fiziğinin en önemli merkezi konumuna geldi.

Rutherford, Cambridge’deki görevlerine ek olarak, 1921’de Londra’daki Royal Institution’da profesörlüğe getirildi. 1922’de Royal Society’nin en büyük ödülü olan Copley madalyasını aldı, 1925’te de bu kurumun başkanlığına seçildi. 1931’de kendisine baron (“Nelson Baronu Rutherford”) unvanı verildi. 1933’te Hitler’in Almanya’da iktidara gelmesiyle Nazizm’den kaçan bilim adamlarına yardımcı olmak amacıyla Londra’da kurulan Academic Assistance Council’in (Akademik Yardım Konseyi) başkanlığını üstlendi. Kısa süren bir hastalık sonucu 66 yaşında öldüğünde, Westminster Kilisesi’nde Newton’ın yanı başına gömüldü.