Kimdir

EL-KAALİYY KİMDİR? HAYATI VE ESERLERİ

Ebû Alî îsmâîl b. Kaasım b. Abdûn b. Hârûn el-Bağdâdî, muktedir bir âlimdir. Diyarbakır’da Malazgird kasabasında (280) târihinde doğmuş, (303) târihinde Bağdad’a gitmiş, 25 sene Bağdad’da oturmuş, (328) târihinde Mağrib tarafına azimet edip (330) senesinde Endelüs’e varmıştır, Abdü’r-Rahmân en-Nâsır zamanı idi, pek çok hürmete nail olarak orada neşr-i ulûma de­vam, etmiş, nihayet (356) târihinde Kurtuba’da vefat eylemiştir, Rahmetu’llâhi  aleyh.

Bu zât Ermîniyye müzâfâtından Kaalîkalâ’ya mensûbdur. Kaalîkalâ’nın Diyarbakır olduğu mervîdir. Bunun Erzen-i Rûm olduğu da İmâdü’d-Dîn Kâtib-i Isfehânî’nin Târîh-i Selçûkıyye’sinde mezkûrdur.

Mevki-i  İlmîsi:

Ebû-Alî el-Kaaliyy, müfessir, âlim bir zâttır. Hele ulûm-i Arabiyye’de bir imâm idi. Ebü’l-Kaasım Muhammed el-Bağavî, Ebû Saîd el-Hüseyn el-Adevî, Ebû Bekr Abdullah b. Ebî Dâvûd es-Sicistânî’den hadîs dinlemiş, Ebû Bekr b. Düreyd, Ebû Bekr b. es-Serrâc, Ebû Abdi’llâh Nîftaveyh, Ebû İshak es-Seccâc, Ahfeş gibi meşâhirden ilim ahzetmiştir. Birçok nâfi’ eserleri vardır. Bunlar fevkalâde bir zabt ve itkan üzere yazılmıştır.

Müellefâtı: Lûgata dâirdir. Bunda lügat kitaplarını cem’ etmiştir. 3000 varakayı müştemildir. Zübeydî diyor ki : Mütekaddimînden kimseyi bilmeyiz ki, onun bir mislini te’lîf etmiş olsun. Lûgat kitabında eş’âr-ı Arabdan birçok şevâhid îrâd ederdi. Ve sâire,

Me’hazlar:  Vefeyâtü’l-A’yân,  Mu’cemü’l-Üdebâ.

KAYNAK: Ömer Nasuhi Bilmen, Büyük Tefsir Tarihi (Tabakatü’l-Müfessirin), Bilmen Yayınevi