Edward Lawrie Tatum Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

TATUM, Edward Lawrie (1909-1975)

ABD’li biyokimya ve genetik uzmanı. Biyokimyasal süreçlerdeki gen-enzim ilişkisini açığa çıkaran çalışmalarıyla biyokimyasal genetiğin kurucularındandır.

14 Aralık 1909’da Colorado Eyaleti’nin Boulder kentinde doğdu, 5 Kasım 1975’te New York’ta öldü. 1934’te Wisconsin Üniversitesi’nden doktora derecesini alıp, bir süre Hollanda’daki Utrecht Üniversitesi’ nde araştırma yaptıktan sonra, 1937-1945 arası Stan-ford Üniversitesi’nde araştırma ve öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1945’te Yale Üniversitesi’nde botanik doçentliğine, ertesi yıl mikrobiyoloji profesörlüğüne getirildi. 1948’de yeniden Stanford Üniversitesi’ne dönüp, 1956’ya değin biyoloji, ardından bir yıl biyokimya profesörü olarak ders verdikten sonra, 1957’de New York’taki Rockefeller Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü’ne (bugün Rockefeller Üniversitesi) geçen ve ölünceye değin bu kuruluşun öğretim kadrosunda görev alan Tatum, 1958 Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü Beadle ve Lederberg ile bölüştü.

1937’de Stanford Üniversitesinde birlikte çalışmaya başlayan Tatum ve Beadle’ın genetik araştırmalarında kullandıkları organizma, şeker ve inorganik tuzlardan oluşan bir besi ortamında, gelişmesi için gerekli aminoasitleri sentezleyerek hızla üreyen, kırmızı küfmantarlarmdan Neurospora crassa idi. X ışınlarına tutularak yapay yoldan değşinime (mütas-yon) uğratılan Neurospora’nm ve yeni kuşakların aynı besi ortamındaki gelişmesinin durduğunu, ortama gerekli aminoasitler katıldığında gelişmenin yeniden hızlandığını gözlemleyen iki araştırmacı, genler aracılığıyla yeni kuşaklara geçen kalıtımsal değşinimin, canlının aminoasit sentezleme yeteneğini yok ettiği sonucuna vardılar. Araştırmalarını sürdürerek, belli bir gendeki değşinimin, biyokimyasal süreçlerdeki belli bir kimyasal tepkimenin gerçekleşmesini engellediğini, dolayısıyla her genin belli bir kimyasal tepkimede katalizör rolü oynayan özel bir enzimin üretiminden sorumlu olduğunu ortaya koydular. Böylece, biyokimyasal genetiğin temel yasaları olan, her genin yalnız ve yalnız bir enzimin üretimini sağladığını ve bu gen aracılığıyla yalnızca bir tek kimyasal tepkimeyi denetlediği, genel olarak da canlı organizmalardaki tüm biyokimyasal süreçlerin her basamağının genler-ce denetlendiği gerçeği Tatum ve Beadle’ın çalışmalarıyla gün ışığına çıkmıştı. Tatum’un Lederberg ile ortak araştırmaları da, bakterilerdeki gen alışverişini ortaya koyarak, en basit canlılarda bile eşeylik ve cinsel birleşme olgusunun varlığını kanıtlayan önemli bir adımdı.

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi