Edward Albee kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi
Edward Albee kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1928) ABD’li oyun yazarı. Uyumsuz tiyatronun önde gelen temsilcilerindendir. 12 Martl928’de Washington’da doğdu. Milyoner iş adamı Reed Albee tarafından evlat edinildi. Trinity College ve Hartford College gibi seçkin okullarda okudu. Ancak, genç yaşta yazar olmaya karar veren Albee, daha okul sıralarında öykü, şiir ve romanlar yazıyordu. Yirmi yaşında üstündeki baskıya dayanamayarak evini terketti. New York’un bohem sanatçılarının yaşadığı Greenwich Village’a yerleşti. Parasal durumunun kötüleşmesi üzerine çeşitli işlerde çalıştı ve oldukça sıkıntılı günler geçirdi. Bu dönemin izleri oyunlarına yansımıştır. The Zoo Story (Hayvanat Bahçesi) adlı oyunuyla önce Avrupa’da, sonra ülkesinde büyük bir ün kazandı. A Delicate Balance (Kıl Payı) adlı oyunuyla 1966 Pulitzer Ödülü’nü aldı. İlk uzun oyunu olan Who’s Afraid Of Virginia Woolf? (Kim Korkar Hain Kurttan?) ile birçok ödül kazandı. 1963’ten bu yana hem kendisinin, hem başka yazarların oyunlarının yapımcılığını da üstlenmektedir.
Albee önceleri kısa, yenilikçi oyunlar yazdı. 1959’da yazdığı tek perdelik Hayvanat Bahçesi, Uyumsuz tiyatronun belirgin özelliklerini taşır. 20. yy Batı insanının başkalarıyla iletişim kurmadaki başarısızlığının ve tükenmişliğinin irdelendiği bu oyun, Albee’nin daha sonraki çalışmalarının temel çizgisini de belirler.
New York tiyatrolarının reddettiği ilk oyununun Berlin’de sahnelenmesinden ve başarı kazanmasından cesaret alan Albee, aynı yıl ikinci oyununu yazdı. Yine tek perdelik olan The Death of Bessie Smith konusunu, bir trafik kazası sonucu ağır yaralanan zenci şarkıcının hastaneye kabul edilmemesi yüzünden ölmesinden alır. Bessie Smith’in görülmediği kısa sahnelerde, Amerikan insanlık ülkülerinin yapaylığı ve çöküşü gösterilir. Günlük yaşamın yüceltilmiş değerlerini ve aile içindeki yabancılaşmayı eleştiren The American Dream adlı oyunuyla birlikte Avrupa’ da ünü büyüyen Albee’nin çalışmaları giderek kendi ülkesinde de sahnelenmeye başladı.
Albee, ancak Kim Korkar Hain Kurttan’ın 1962’de oynanmasından sonra, çağdaş bir oyun yazarı olarak sivrilmeyi başarabildi. Daha sonraları filme de alınan bu oyun, kadın-erkek ve genel olarak insan ilişkilerine yönelttiği cesur eleştirilerle uluslararası tepkilere yol açtı. Bu oyunda, karşı cinslerden kişilerin gittikçe sertleşen bir çatışma içinde sergilenen çarpık ilişkileri, neredeyse kıyıcı denilebilecek bir mizah anlayışı ile verilir.
Yazarın 1966 Pulitzer Ödülü’nü almasını sağlayan Kd Payı’nda cinsel rolleri tersyüz olmuş bir çiftin, birbirleri ve çevreleriyle olan sevgi-nefret ilişkileri, egemen mutsuzluk ve korku durumunun deliliğe ulandığı bir çerçevede sergilenir. Albee daha sonraki yapıtlarında genel olarak Batı toplumlarındaki yozlaşmanın nedenlerini araştıran siyasal eleştirilere girdi. Ancak bu oyunları Kim Korkar Hain Kurttan’ın başarısına ulaşamadı. Yazdığı son oyunlardan Edward Albee, 20. yy Batı toplumlarının yaşam biçiminde görülen yabancılaşma ve çürümeye karşı mutlak olumsuzlayıcıbir tepki olarak çıkan Uyumsuz tiyatronun önde gelen yazarlarındandır. Tüm yapıtlarına egemen olan genel umutsuzluk halı içinde, cinsel yabancılaşma, toplumsal değerlerin yapaylığına tepki, kjşilik çatışması, ailenin ve sistemin baskısına başkaldırı gibi temaları işler. Yer yer kullandığı dinsel alegoriler, tutkulardaki şiddet tonu yazarlığının belirgin özelliklerindendir. Diyaloglarının güçlü örgüsü ve acımasız alaylarıyla çağdaş oyun yazarları arasında önemli bir yere sahiptir.
YAPITLAR:
Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 4. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983