Edmund Allenby kimdir? Hayatı

Edmund Allenby kimdir? Hayatı ve eserleri hakkında bilgi: (1861-1936) İngiliz mareşali. I. Dünya Savaşı’nda Müttefik orduları komutanlığı yap­mıştır. Edmund Henry Hynman Allenby 23 Nisan 1861’de Nottinghamshire’da doğdu. 14 Mayıs 1936’da Londra’da öldü. Kısa bir süre dinsel eğitim gördü. Hindistan’da devlet memuru olmak için girdi­ği sınavda iki kez başarısız olduktan sonra, Sandhurst Kraliyet Askerlik Akademisi sınavlarını kazandı.

1882’de Inniskilling Dragoons adıyla anılan sü­vari ordusunda görev aldı; birliğiyle Güney Afrika’ya gitti. Bechuanaland ve Zululand’da Boerler’e karşı çarpıştı. 1886’da İngiltere’ye döndükten sonra rütbesi yükseltildi.

1899’da alayıyla birlikte yeniden Güney Afrika’ ya giderek 1902’ye değin süren Boer Savaşı’na katıldı. Bu savaşta iyi bir süvari subayı olarak kendini gösterdi. Boer Savaşı bittikten sonra tuğgeneralliğe, I. Dünya Savaşı başlarında da tümgeneralliğe yükseldi. 1914’te bir süvari tümeniyle Fransa’ya gönderildi, daha sonra V. Kolordu ve III. Ordu’ya komuta etti. Avrupa’da yürütülen siper savaşında süvarilere fazla gereksinim duyulmadığı için, burada önemli bir etkinlikte bulunamadı. Ortadoğu’da yeni bir başko­mutan gereksinimi ortaya çıkınca, bu göreve atandı. Allenby’ye verilen görev, Avrupa’daki komutanlar arasında kuşkulara yol açtı. Ama geleneksel süvari taktiklerinin ‘dışına çıkan bir yöntem izleyen Allenby beklenenin tersine başarılı oldu. Bu savaş, tarihte süvarilerin belirleyici rol oynadığı son savaş oldu.

1917’de Gazze’de Osmanlı Ordusu’nu yenerek Kudüs’ü aldı. 1918’deki Meziddo yengisinden sonra, Şam’a ve Halep’e girerek, Suriye’deki Osmanlı ege­menliğine son verdi. Arap Yarımadasındaki Müslümanlar’ın büyük bölümü Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı kalırken, Mekke Şerifi Hüseyin İngilizlerle anlaştı ve Osmanlı egemenliğine karşı çıktı. Hicaz’da Hüseyin’in oğlu Faysal’ın komutasında bir Arap ordusu kuruldu. Bu ordu, Allenby’nin komutasında Ürdün’ün doğu bölgesinin ele geçirilmesine katıldı. Allenby, savaş bittikten sonra Şam’da, askeri Arap yönetimini kurdu.

1919’da mareşalliğe yükselerek vikont sanını aldı. Aynı yıl, Mısır yüksek komiserliğine atandı. İngiltere, 1914’te Mısır’ı işgal ederek bir himaye yönetimi kurmuştu. 1918’de savaşın bitmesinden sonra, eski yasama meclisi üyesi Saad Zaglul ile birkaç temsilci, Allenby’den önceki yüksek komiser Wingate’ten, kendilerinin Mısır halkının tek temsilcisi ol­duklarını belirterek, himaye yönetiminin kaldırılma­sını ve İngiliz Hükümeti’yle Mısır’ın geleceği konu­sunda görüşmeler yapılmasını istemişlerdi, istekleri­nin reddedilmesi üzerine Mısır halkı arasında kaynaş­malar başlamış, Zaglul ve yandaşları tutuklanıp Malta’ya gönderilince de geniş çaplı direnişler örgütlen­mişti. Bu aşamada yüksek komiserliğe atanan Allen­by, Zaglul ve arkadaşlarını serbest bıraktı ve Paris’teki barış görüşmelerine katılmalarını engellemedi. Ama, Paris’te onlara konuşma hakkı verilmedi.

Allenby, 1922’de Mısır’a biçimsel bağımsızlık tanıyan antlaşmanın hazırlanmasına katkıda bulundu. Bu antlaşmaya göre İngiltere Mısır’a bağımsızlık veriyor ama savunma, yolların korunması, Mısır’da oturan yabancılar ile azınlıkların güvenliklerinin sağ­lanması gibi hakları elinde tutuyordu, İngiliz işgal kuvvetleri ile danışmanlar ve öteki temsilciler Mısır’ da kalıyorlardı. Allenby, 1925’te emekli olana değin yüksek komiserlik görevini sürdürdü.

Kaynak: Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, 5. cilt, Anadolu yayıncılık, 1983