Edmund Allenby Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
ALLENBY, Edmund (1861-1936)
İngiliz mareşali. I. Dünya Savaşı’nda Müttefik orduları komutanlığı yapmıştır.
Edmund Henry Hynman Allenby 23 Nisan 1861’de Nottinghamshire’da doğdu. 14 Mayıs 1936’da Londra’da öldü. Kısa bir süre dinsel eğitim gördü. Hindistan’da devlet memuru olmak için girdiği sınavda iki kez başarısız olduktan sonra, Sandhurst Kraliyet Askerlik Akademisi sınavlarını kazandı.
1882’de Inniskilling Dragoons adıyla anılan süvari ordusunda görev aldı; birliğiyle Güney Afrika’ya gitti. Bechuanaland ve Zululand’da Boerler’e karşı çarpıştı. 1886’da Ingiltere’ye döndükten sonra rütbesi yükseltildi.
1899’da alayıyla birlikte yeniden Güney Afrika’ ya giderek 1902’ye değin süren Boer Savaşı’na katıldı. Bu savaşta iyi bir süvari subayı olarak kendini gösterdi. Boer Savaşı bittikten sonra tuğgeneralliğe, I. Dünya Savaşı başlarında da tümgeneralliğe yükseldi. 1914’te bir süvari tümeniyle Fransa’ya gönderildi, daha sonra V. Kolordu ve III. Ordu’ya komuta etti. Avrupa’da yürütülen siper savaşında süvarilere fazla gereksinim duyulmadığı için, burada önemli bir etkinlikte bulunamadı. Ortadoğu’da yeni bir başkomutan gereksinimi ortaya çıkınca, bu göreve atandı. Allenby7Ve verilen görev, Avrupa’daki komutanlar arasında kuşkulara yol açtı. Ama geleneksel süvari taktiklerinin dışına çıkan bir y’öntem izleyen Allenby beklenenin tersine başarılı oldu. Bu savaş, tarihte süvarilerin belirleyici rol oynadığı son savaş oldu.
1917’de Gazze’de Osmanlı Ordusu’nu yenerek Kudüs’ü aldı. 1918’deki Meziddo yengisinden sonra, Şam’a ve Halep’e girerek, Suriye’deki Osmanlı egemenliğine son verdi. Arap Yarımadası’ndaki Müslümanlar’ın büyük bölümü Osmanlı Imparatorluğu’na bağlı kalırken, Mekke Şerifi Hüseyin Ingilizler’le anlaştı ve Osmanlı egemenliğine karşı çıktı. Hicaz’da Hüseyin’in oğlu Faysal’ın komutasında bir Arap ordusu kuruldu. Bu ordu, Allenby’nin komutasında Ürdün’ün doğu bölgesinin ele geçirilmesine katıldı. Allenby, savaş bittikten sonra Şam’da, askeri Arap yönetimini kurdu.
1919’da mareşalliğe yükselerek vikont sanını aldı. Aynı yıl, Mısır yüksek komiserliğine atandı. İngiltere, 1914’te Mısır’ı işgal ederek bir himaye yönetimi kurmuştu. 1918’de savaşın bitmesinden sonra, eski yasama meclisi üyesi Saad Zaglul ile birkaç temsilci, Allenby’den önceki yüksek komiser Winga-te’ten, kendilerinin Mısır halkının tek temsilcisi olduklarını belirterek, himaye yönetiminin kaldırılmasını ve İngiliz Hükümeti’yle Mısır’ın geleceği konusunda görüşmeler yapılmasını istemişlerdi. İsteklerinin reddedilmesi üzerine Mısır halkı arasında kaynaşmalar başlamış, Zaglul ve yandaşları tutuklanıp Mal-ta’ya gönderilince de geniş çaplı direnişler örgütlenmişti. Bu aşamada yüksek komiserliğe atanan Allenby, Zaglul ve arkadaşlarını serbest bıraktı ve Paris’teki barış görüşmelerine katılmalarını engellemedi. Ama, Paris’te onlara konuşma hakkı verilmedi.
Allenby, 1922’de Mısır’a biçimsel bağımsızlık tanıyan antlaşmanın hazırlanmasına katkıda bulundu. Bu antlaşmaya göre İngiltere Mısır’a bağımsızlık veriyor ama savunma, yolların korunması, Mısır’da oturan yabancılar ile azınlıkların güvenliklerinin sağlanması gibi haklan elinde tutuyordu. Ingiliz işgal kuvvetleri ile danışmanlar ve öteki temsilciler Mısır’ da kalıyorlardı. Allenby, 1925’te emekli olana değin yüksek komiserlik görevini sürdürdü.
• KAYNAKLAR: B. Gardner, Allenby of Arabia: Laıoren-ce’s General, 1966; R.Savage, Allenby of Armageddon: A Record of the Career and Campaigns of Field-Marshal Viscount Allenby, 1925; A.Wavell, Allenby: A Study in Greatness, 2 cilt, 1940-1943.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi