Edirneli Nazmi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Edebi Kişiliği, Hakkında Bilgi

NAZMÎ [Edirneli] ( ? – 1555)

Osmanlı Divan şairi. 16. yy’da Türkî-i basit tarzında şiirler yazmıştır.

Edirne’de doğdu, nerede öldüğü bilinmiyor. Doğum tarihi belli olmadığı gibi ölüm tarihi de kesin değildir. Asıl adı Mehmed’dir. Yaşamı üstüne fazla bilgi yoktur. Sehî Bey, Latifî, Âşık Çelebi, Haşan Çelebi tezkirelerine göre Yeniçeri silahdar bölüğün-dendir. Ahkâm kâtipliği (kanunnamelerle hükümleri özel deftere kaydeden) yaptı. I. Selim (Yavuz) ile İran ve Mısır seferine katıldı. I. Süleyman’ın da (Kanuni) birçok seferlerinde bulundu. Nakşibendi şeyhlerinden Baba Efendi’den büyük yardımlar gördü, ona bağlandı.

Mecmaii’n Nezâ’ir adlı, eski şairlerin şiirlerini bir araya toplayan mecmuası ile tanınır. Bu kitap, divanı bulunmayan, bugün kaynaklarda adı geçmeyen, adı bilinip de yapıtları ortada olmayan şairler için önemli bir kaynaktır. İçinde, kendisinin 203, başka şairlerin de 243 manzumesi yer alır. Harf sırasına göre düzenlenmiş Divan’ında yaklaşık 48 bin beyit vardır. Hacim bakımından eşine rastlanmayan bu Divan’da gazeller ve tarihler önemli yer tutar. Yalın Türkçe ile yazdığı 286 manzumesi, Divan-ı Türkî-i Basit adı altında ayrıca yayımlanmıştır.

16. yy’ın şiir dili, İran şiirinin sürekli artan etkisinin altında kalmıştı. Türkçe sözcükler azalmış, aruz kalıplarına daha iyi, daha kolay uyan yabancı sözcükler özellikle kaside ve mesnevi türlerinde gereğinden fazla kullanılmıştı. Bu dönemde Tatavlalı Mahremi ile Nazmî aruzla, ama sade, tamlamasız bir Türkçe ile, Arapça, Farsça sözcüklere olanak oranında yer vermeyerek Türkî-i basit tarzında şiir yazmaya başladılar. Bu tarz daha ilerideki dönemlerde pek kullanılmamıştır. Nazmî’nin Türkî-i basit’le yazdıklarının dışında, edebiyat sanatını öğreten belâgat kitaplarındaki kural ve sanatlara örnek verebilmek için yazdığı şiirler fazla önemsenmemiştir.

•    YAPITLAR (başlıca): Mecmaü’n-Nezâ’ir, (Nuruosmani-ye Kütüphanesi, No. 4222); Divan, (ö.s.), (Milli Edebiyat Tarihinin ilk Mübeşşirleri ve Divan-ı Türkî-i Basit, F. Köprülü (yay.), 1928 içinde).

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi