Edirneli Emin Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

Edirneli Emin Efendi (ö. 1198/1784) Osmanlı hattatı.

1142 (1729) yılında Edirne’de doğ­du. Babası, mevâlî’den Mehmed Ru­hî Efendi’nin akrabasından Halil Efendi’dir. Mehmed Emin, Edirne’de ilk tah­silini yaptığı yıllarda Hattatzâde Hüse­yin Efendi’den sülüs ve nesih yazıları­nı öğrendi. Nazîrâ İbrahim Efendi’nin yazdığı tarih beytinden (Nazîrâ bir ziyâ­de oldu hattat/Zehî hatt-ı dilârâ bârekellâh (1155/ 1742)) on üç yaşında icazet al­dığı anlaşılmaktadır.

Genç yaşta İstanbul’a giden Emin Efen­di, I. Mahmud zamanında (1730-1754) gümrük eminliği yapan İshak Ağa tara­fından himaye edilerek sarayda Baltacı­lar Koğuşu’na alındı. Bir ara Darüssaâde Ağası Şehid Ahmed Ağa’ya kahveci­lik yaptı. Yazısının güzelliği sayesinde bir müddet sonra Dîvân-1 Hümâyun’a girdi. Celî- sülüs yazıya merakı olduğundan sa­natını bu alanda geliştirerek güzel eser­ler verdi. I. Mahmud devrinde Edirne Sarayı’nda yapılan binaların tarih kitabe­lerini, İstanbul’da Arap Camii’nin mah­keme tarafındaki “selâmün aleyküm bi-mâ sabertüm” ibaresini, Gümrük Emini İshak Ağa’nın Beykoz ve Kireçburnu’nda yaptırdığı çeşmelerin kitabelerini yazdı Emin Efendi İstanbul’da vefat etti ve Edirnekapı Mezarlığı’na defnedildi.

Emin Efendi’nin, kitabelerini celî-sülüs hattıyla yazdığı çeşmelerden Beykoz’da bulunan ve on lülesinden dolayı “on çeş­meler” diye de anılan İshak Ağa Çeşme-si’nin kitabesi 60 x 215 cm. ebadında ve ketebesiz olup tek satır halinde merme­re hakkedilmiştir. Kitabe, “Sâhibü’l-hayrât ve’l-hasenât es-Seyyid İshak Ağa Emîn-i Gümrük-i Âsitâne, sene 1159” ibaresini taşımaktadır. Bu çeşme 1976 yılında Beykoz Belediyesi tarafından as­lına uygun olarak onarılmıştır.

Beykoz çayırının iki kıyısında bugün de mevcut iki çeşmeden Terazibaşı Çeş­mesi diye anılan çeşmenin kitabesi 66 x 130 cm. ebadında, mermere hakkedil­miş, celî-sülüs hattıyla, ketebesiz ve üç satır halinde olup üzerinde yukarıdaki ibare ve 1163 (1750) tarihi bulunmakta­dır. Beykoz Ortaçeşme otobüs durağı ya­kınındaki diğer çeşmenin mermere hak­kedilmiş 70 x 73 cm. ebadındaki üç sa­tırlık, ketebesiz, celî – sülüs kitabesi de diğer çeşme üzerindeki ibare ile birlik­te 1166 (1753) tarihini ihtiva etmekte­dir. Bu çeşmenin arka yüzündeki mih­rap işaretinden burasının aynı zaman­da namazgah olduğu anlaşılmaktadır. fshak Ağa’nın Kireçburnu’nda yaptır­dığı caminin kuzey tarafında bulunan çeşmenin kitabesi 60 x 120 cm. eba­dında iki satır halinde olup önceki çeşmelerle aynı özelliklere sahiptir. 1165 (1752) tarihli bu çeşme de günümüze ulaşmıştır. Kitabe yazısı yine Emin Efen-di’ye ait olan Beykoz Yalıköy Camii’nin kıble tarafındaki çeşme ise yol genişletilirken yıkılmıştır. Bu çeşmenin merme­re hakkedilmiş bir satırlık 1154 (1741) tarihli kitabesi İbrahim Hilmi Tanışık ta­rafından tesbit edilmiştir.

Emin Efendi’nin sanat hayatının baş­langıç yıllarına ait bu kitabelerinden onun celî-sülüs yazıya hâkim usta bir hattat olduğu anlaşılmaktadır.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi