Edip Ahmet Yükneki Kimdir, Hayatı, Edebi Kişiliği

Edip Ahmet Yükneki. Karahanlılar döneminde yaşamış Türk şair, yazar.

Taşkent’in güneyinde Benaket yakınındaki Yüknek’te doğdu. Hayâtı hakkında kaynaklarda fazla bir bilgi yoktur. On birinci asrın sonlarıyla on ikinci asrın başlarında yaşamıştır. Arapça ve Farsçayı öğrenmiş, tefsir, hadis, fıkıh gibi İslâmî ilimleri tahsil etmiş, âlim, fâzıl bir zâttır. Eski kaynaklar, Edib Ahmed’e dâir menkıbevî bilgiler vermektedir.

Ali Şîr Nevâî, Nesâim-ül Mehabbe adlı eserinde; “Edib Ahmed, aslen Türktür, Türkler arasında bir çok menkıbesi anlatılır. Edib Ahmed’in doğuştan kör olup, çok zekî, dindâr ve kâbiliyetli bir insan olduğu rivâyet edilir.” demektedir.

Edib Ahmed’in, zamânımıza birkaç yazma nüshası ulaşan ve İslam-Türk edebiyatı alanında tanınmasına sebep olan tek eserinin adı Atabet-ül-Hakâyık’tır. Hakîkatlerin eşiği mânâsına gelen bu eser, Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsâlar Muhammed’e sunulmuştur. İslâmî Türk edebiyâtında elde bulunan ikinci eser olması ve Türkçenin tarihsel yapısı ve söz kadrosu bakımından büyük değer taşır.

Edib Ahmed, Atabet-ül-Hakâyık’ın sonunda; “Adım, Edib Ahmed’dir. Sözüm, edeb ve öğüttür. Bu kitâbı; kendim gidersem, sözüm kalsın diye yazdım. Ey benden sonra gelen! Bunu okursan beni duâdan unutma!”
diyerek, kendinden bahsetmiştir.