Ebül’ula Mardin Kimdir, Hayatı, Faaliyetleri, Eserleri

Ebül’ula Mardin. Medeni hukuk ordinaryüs profesörü İşkodra (bugün Arnavutluk’ta) 1881’de doğdu İstanbul 1957 öldü.

Baba tarafından, Mardin’deki Kasımiye Medresesi’ne altı yüz yıl süreyle müderris yetiştirmiş bir aileden gelen, ana tarafından ise Ebu Saidü’l-Hadımi Efendi’nin torunlarından olan Ebül’ulâ Mardin, özel bir öğrenim gördükten sonra İstanbul Hukuk Fakültesi’ne girdi. Zamanının büyük hocalarından olan Çarşamba’lı Ahmed Hamdi Efendi ve Mukarrir Kastamonu’lu Ebübekir Sıtkı Efendi’den ders gören Mardin, 1903 yılında İstanbul Hukuk Fakültesi’ni en iyi derece ile bitirdi. Fakültede henüz öğrenciyken, o zamanlar İstanbul’da bulunan Yargıtay’da kâtiplik yaptı ve fakülteyi bitirdikten sonra da İstanbul Bidayet Hukuk ve Ticaret Mahkemeleri üyeliğine seçildi. 1910’da İstanbul Hukuk Fakültesi’ne öğretim üyesi olan Mardin, bu görevini yetmiş yaşında emekli oluncaya kadar aralıksız sürdürdü. Aynı yıl, yine o sıralarda İstanbul’da bulunan Mülkiye Mektebi’nde de öğretim üyeliği yapan Mardin, mektebin Ankara’ya taşınmasından sonra bu görevinden ayrıldı. 1912’de, Kelimei Tayyibe adlı on beş günde bir yayımlanan dergiyi çıkardı. 1914-1915 yılları arasında Niğde, 1920’de de Mardin milletvekili olarak Osmanlı Meclisi Mebusanı’nda bulundu.

Meşihatı İslâmiye (Şeyhülislâmlılk) mektupçusu iken, İlmiye Salnamesi adlı büyük bir ortak eseri ülkemizde ilk gerçekleştiren Mardin, Meşihatı İslamiye müsteşarlığı yapmış, ayrıca Şurayı Evkaf üyeliğinde de bulunmuştu. İlmiye rütbelerinden İstanbul payesini kazanması nedeniyle kendisine ikinci rütbeden Mecidi nişanı da verildi, 1922’de Türk ordusu İstanbul’a girince bu şehrin yönetimi için kurulan danışma kurulunda görev aldı.

1923’te kadı yetiştirilmesi amacıyle kurulan Medresetül Kuzat’a müderris oldu ve yine aynı yıl, Dârüşşafaka’yı yöneten Cemiyyeti Tedrisiyei İslâmiye’nin başkanvekilliğine seçildi.

1925’te İstanbul Barosu’na kaydolan, 1927’de Tapu ve Kadastro Umum Müdürlüğü müşavirliği ve Şirketi Hayriye’nin tasfiyesine kadar bu şirketin idare meclisi üyeliğini yapan Mardin, İsviçre Medeni Kanunu’nun iktibası için kurulan komisyonlara da katıldı.

Eserleri:
Türk hukuk lügati (Ankara 1944; ortak bir çalışmanın ürünü olan bu eserde Mardin’in büyük emeği geçmiştir)

Medeni hukuk cephesinden Ahmet Cevdet Paşa (1882-1895). A. Cevdet Paşa’nın ölümünün 50. yıldönümü nedeniyle: İstanbul, 1946, 367 sayfa)

Kat mülkiyeti (İstanbul. 1948, 214 sayfa) Huzur dersleri (3 cilt; I. cildi Ebül’ulâ Mardin tarafından yayımlanan bu eserin II. ve III. ciltleri Mardin’in ölümünden önce verdiği izne dayanılarak Prof. Dr. İsmet Sungurbey tarafından tamamlanmış ve yayımlanmıştır; İstanbul. 1966)

İlmiyye Salnamesi (İstanbul. H. 1333, 736 sayfa)

H. Basri Erk. Meşhur Türk hukukçuları (Adana. 1954). / Kemal Reisoğlu. Ebül’ulâ Mardin’in Şahsiyeti, Hayatı, Eserleri İstanbul Barosu Dergisi, cilt XXXI. 1957, sayı 3-4). / E. Mardin. Huzur dersleri (cilt II -III. Prof. Dr. İsmet Sungurbey’in önsözü ve ekleriyle, İstanbul, 1966) Türkiye Ansiklopedisi 3.cilt