Ebul-Kasım el Zehravi Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

Ebu’l-Kasım, kısaca et-Teşrif diye bilinen ve tam adı “bütün yayınları toplayıp birleştiremeyenler için hekimlikte kılavuz” anlamına gelen et-Teşrif li-men aciza an et-Telif adlı yapıtıyla tanınır. Hekimliğin çeşitli alanlarım kapsayan ve 30 bölümden oluşan bu 900 sayfalık yapıt, sonraki yüzyıllarda Doğu ve Batı bilim dünyasında geniş yankılar uyandırmış, önce Latince ve Ibranice olmak üzere İngilizce, Fransızca, Almanca ve Türkçe gibi birçok dile çevrilmiştir.

Yazarın “Takasim el-amraz” adım verdiği ve Huneyn b.Ishak, Razi, ibn Sina gibi büyük bilim adamlarının görüşlerinden yararlandığı ilk iki bölümde, hastalıkların oluşumu ve tedavileri üstüne genel bilgiler verilir. İlaçlara ve beslenme konusuna ayrılan sonraki bölümlerde basit ilaçlar, ilaç yerine kullanılan kökler, karma ilaçları hazırlama yöntemleri, hastalık ve sağlıkta beslenmenin önemine ilişkin açıklamalar yer alır. Neredeyse kitabın adıyla özdeşleşmiş olan 30. bölüm ise tümüyle cerrahi konularına ayrılmıştır. Geniş ölçüde kendisinden önceki hekimlerin yapıtlarından kaynaklanan bu bölümde, bağırsak, damar, göz, ve kulak hastalıklarının cerrahi tedavisi, kırık-çıkıklar ve diş çekimi gibi konularda, o güne değin bilinmeyen çok ilginç görüşler yer alır. Ayrıca atardamar bağlama ameliyatını, ilk kez Ebu’l-Kasım’m yaptığı, çeşitli ameliyatlarda kullanılan birçok aracı onun bulduğu ve tıp tarihinde cerrahi araçların resimleriyle zenginleştirilmiş ilk yapıtın Ebu’l-Kasım’m kitabı olduğu görüşünde pek çok kaynak birleşmektedir.

Orta Çağ’da cerrahi tıp adamları arasında küçümsenmiş, hatta İbn Sina tarafından genel hekimlik uygulaması içinde bulunmaması gerektiği savunulmuştu. 13. yy’a değin böyle sürüp giden bu durumun değişmesinde Ebu’l-Kasım’m yapıtının giderek büyük rolü olmuş, cerrahi onun bu alandaki bilgi, örnek ve deneylerinin temeli üzerinde yükselmiştir. Bu anlamda Ebu’l Kasım, hekimlikte yeni bir çığır açan ve cerrahinin de özel eğitim gerektiren bir dal olarak tıp bilimi içinde yerini almasını sağlayan ilk hekimlerden sayılır.

• YAPITLAR (başlıca): et-Teşrif li-men aciza an et-Telif

Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi