Ebu Cehm Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebû Cehm Amir b. Huzeyfe b. Ganim el-Kureşî el-Adevî (ö. 70/690 [?]) Sahâbî.

Hz. Peygamber’in hakemlik yaptığı Ka­be’nin tamiri olayında (605) güçlü kuv­vetli bir genç olarak çalıştığı kaynaklar­da zikredilmektedir. Kureyş kabilesinin ileri gelenlerinden biri olup adının Ubeyd olduğu da rivayet edilmiştir. Nesep ilmi­ni, Araplar’ın meşhur savaşlarını ve şiiri iyi bilirdi.

Ebû Cehm Mekke’nin fethedildiği gün müslüman oldu. Aynı gün Safa tepesinde Hz. Peygamber’e biat etti ve Medi­ne’ye göç ederek oraya yerleşti. Huneyn Gazvesi’nde elde edilen ganimetleri Ci’-râne mevkiinde korumakla görevlendi­rildi. Malların taksiminden önce ganimet­ten bazı şeyler almak isteyen Hâlid b. Bersâ ile aralarında çıkan kavgada onu yaraladı. Kısas isteyen Hâlid’e Hz. Pey­gamber diyet vererek gönlünü aldı. Böy­le bir olayın onun zekât memurluğu yap­tığı sırada cereyan ettiği de Hz. Âişe ta­rafından nakledilmektedir. Ancak bunların aynı hadise olması ihtimali vardır. Ebû Cehm’in Hz. Peygam­ber’e değerli kumaştan yapılmış iki ucu işlemeli bir ihram hediye ettiği bilinmek­tedir. Resûl-i Ekrem namaz kılarken bu ihramın kendisini meşgul ettiğini söyle­yerek onu Ebû Cehm’e göndermiş, he­diyesinin iade edilmesine üzülmemesi için de ondan işlemesiz ihramını iste­mişti.

Ebû Cehm Hz. Ömer devrinde itirazcı tabiatı sebebiyle halife tarafından uya­rılmış, Hz. Osman’ı hilâfetten uzaklaş­tırmak isteyen âsileri ikna etmeye ge­len Hz. Ali’nin yanında o da bulunmuş­tur. Hz. Osman’ı şehid eden isyancılar onun cenaze namazının kılınmasına ve Baki’ Mezarlığı’na defnedilmesine karşı çıktıklarında Ebû Cehm halifenin nama­zını Allah ve Resulü’nün kıldığını, o ha­liyle defnedilmesinin uygun olacağını söy­lemiş, cenazeyi âsilerden kaçırarak üç kişiyle birlikte geceleyin Baki” dışında bir yere gömmüştür. Ebü Cehm Hz. Ali dev­rindeki olaylara karışmamıştır. Muâviye döneminde onunla yan yana oturup soh­bet ettiği, sert mizacı ve kırıcı konuşma­ları sebebiyle Muâviye tarafından uyarıl­dığı rivayet edilmektedir.

Ebû Cehm’in 120 yıldan fazla yaşadı­ğı ve Kabe’nin Abdullah b. Zübeyr dev­rinde yeniden inşasını (64/683) gördü­ğü belirtilmektedir. Bu durumda onun Muâviye devrinin sonlarına doğru 60’ta (680) vefat ettiği rivayetinden ziyade 70 (690) yılı civarında öldüğünü kabul et­mek uygun olacaktır.

Ebû Cehm, daha Câhiliye devrinde iken zararlı olduğunu farkederek içkiyi bırak­tığını söylerdi. Müşrik kadınları boşama­yı emreden âyet nazil olunca(Mümtehine 60/10) Hz. Ömer’in boşadığı iki kadından biriyle, o tarihlerde henüz müş­rik olan Ebü Cehm evlenmişti. Ashaptan Fâtıma bint Kays, Ebû Cehm’in İslâmi­yet’i kabul ettikten sonra kendisiyle evlenmek istediğini belirterek bu konuda Hz. Peygamber’in fikrini sorduğunda Resûl-İ Ekrem onun sopasını omuzundan indirmeyen biri olduğunu söylemiş ve Ebû Cehm ile evlenmesinin uygun ol­mayacağını ifade etmişti.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi