Tarihi Şahsiyetler

Ebu Berze Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-

Ebû Berze Nadle b. Ubeyd b. el-Hâris eî-Eslemî (ö. 65/685 [?]) Sahâbî.

Künyesiyle meşhur olduğu için hem kendinin hem babasının adı hususunda ihtilâf edilmiştir. Adı Nadle iken Hz. Pey­gamber tarafından Abdullah olarak de­ğiştirildiği veya adının Hâlid olduğu söy­lenmekte, babasının ise Amr, Âiz, Niyâr, Nadle, Ubeyd veya Abdullah diye bilin­diği kaydedilmektedir, Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Maîn ve daha birçok âlime gö­re ise adı ve soy şeceresi yukarıda gös­terildiği şekildedir.

Ebû Berze ilk müslümanlar arasında sayılmaktadır. Hayber ve Mekke’nin fet­hi ile Huneyn Gazvesi’nde bulundu. Ay­rıca yedi sekiz gazveye katıldı. Hz. Pey­gamber onunla Ebû Bekre arasında kar­deşlik bağı (muâhât) kurdu. Mekke fet-hedildiğinde ölüm cezasından kurtulmak için Kabe’nin örtüsü altına sığınan Ab-düluzzâ b. Hatal’ı Hz. Peygamber’in iz­niyle onun öldürdüğü bilinmektedir. Hz. Peygamber’in vefatından sonraki dönem­lerde Basra’ya yerleşti. Horasan fetihle­rine iştirak etti. Sıffîn’de Hz. Ali tarafın­da yer aidi; onun Hâricîler’le yaptığı Neh-revan Savaşı’na ve Mühelleb b. Ebû Sufre’nin Ezârika ile yaptığı savaşa katıldı. I. Mervân ve Abdullah b. Zübeyr dönem­lerinde müslümanlar arasında çıkan ih­tilâflardan ve bu ihtilâfların yol açtığı üzücü olaylardan son derece etkilendi. Kendisi bu çekişmelerin dışında kaldığı gibi çevresindekileri de uzak tutmaya çalıştı. Bunca kargaşaya sebep oldukları için Kureyşliler’e karşı duyduğu kızgınlık­tan dolayı Allah katında mükâfat alma­yı umduğunu söylerdi. Hz. Hüseyin şehid edilip başı Yezîd b. Muâviye’ye getirildi­ğinde Ebû Berze orada bulunuyordu.

Ebü Berze’nin nerede öldüğü kesin olarak bilinmemektedir. Yezîd b. Muâvi-ye döneminde (680-683) Basra’da veya 60 (680) yılından önce yahut 64 (684) yı­lında vefat ettiğini söyleyenler bulundu­ğu gibi katıldığı savaşların birinde şehid düşerek Horasan’da, Merv’de, Herat’ta, Nîşâbur’da, Sicistan’la Herat arasındaki Mefâze’de öldüğünü ileri sürenler de var­dır. Fakat Buharı onun Abdülmelik b. Mervân’ın hilâfetine kadar (65/685) ya­şadığına hükmetmiştir.

Hz. Peygamber ve Hz. Ebû Bekir’den rivayetleri bulunan Ebû Berze kırk altı hadis nakletmiş, bunlardan on yedisi Kütüb-i Sitte’de, ikisi hem Şahîh-i Buhârî hem de Şahîh-i Müslim’de, ayrıca ikisi Buhârî’de, ikisi Müslim’de yer almıştır. Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inde tek-rarlarıyla birlikte kırk yedi hadisi bulun­maktadır. Kendisinden en çok rivayette bulunan oğlu Mugire ile torunu Münye bint Ubeyd’den başka Ebû Osman en-Nehdî, Abdullah b. Büreyde, Hasan-ı Bas-rî, Abdullah b. Mutarrif gibi tabiîler ona talebelik etmişlerdir.

Müsamahakâr bir insan olan Ebû Ber­ze dinde kolaylık göstermenin esas ol­duğunu söylerdi. Ahvaz’da Hâricîler’le savaştığı günlerde devesinin yularını tu­tarak namaz kılarken deve onu kıbleye doğru çekti, o da arkasından yürüdü. Bu davranışını ayıplayan bir Hâricî’ye Hz. Peygamber’in sohbetlerinde bizzat bu­lunduğunu, onunla birlikte savaşlara ka­tıldığını, kendisinden hep kolaylık gör­düğünü ve kendisinin de bu anlayışı be­nimsediğini söyledi.

Ebû Berze fakirlere, yetimlere ve kim­sesiz kadınlara karşı son derece merha­metli davranır, onlara sabah akşam ye­mek vermeye çalışırdı. Çok ibadet eder, gece namazlarına aile fertlerini de kal­dırırdı.

Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi