Ebu Berze Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi -Sahabi-
Ebû Berze Nadle b. Ubeyd b. el-Hâris eî-Eslemî (ö. 65/685 [?]) Sahâbî.
Künyesiyle meşhur olduğu için hem kendinin hem babasının adı hususunda ihtilâf edilmiştir. Adı Nadle iken Hz. Peygamber tarafından Abdullah olarak değiştirildiği veya adının Hâlid olduğu söylenmekte, babasının ise Amr, Âiz, Niyâr, Nadle, Ubeyd veya Abdullah diye bilindiği kaydedilmektedir, Ahmed b. Hanbel, Yahya b. Maîn ve daha birçok âlime göre ise adı ve soy şeceresi yukarıda gösterildiği şekildedir.
Ebû Berze ilk müslümanlar arasında sayılmaktadır. Hayber ve Mekke’nin fethi ile Huneyn Gazvesi’nde bulundu. Ayrıca yedi sekiz gazveye katıldı. Hz. Peygamber onunla Ebû Bekre arasında kardeşlik bağı (muâhât) kurdu. Mekke fet-hedildiğinde ölüm cezasından kurtulmak için Kabe’nin örtüsü altına sığınan Ab-düluzzâ b. Hatal’ı Hz. Peygamber’in izniyle onun öldürdüğü bilinmektedir. Hz. Peygamber’in vefatından sonraki dönemlerde Basra’ya yerleşti. Horasan fetihlerine iştirak etti. Sıffîn’de Hz. Ali tarafında yer aidi; onun Hâricîler’le yaptığı Neh-revan Savaşı’na ve Mühelleb b. Ebû Sufre’nin Ezârika ile yaptığı savaşa katıldı. I. Mervân ve Abdullah b. Zübeyr dönemlerinde müslümanlar arasında çıkan ihtilâflardan ve bu ihtilâfların yol açtığı üzücü olaylardan son derece etkilendi. Kendisi bu çekişmelerin dışında kaldığı gibi çevresindekileri de uzak tutmaya çalıştı. Bunca kargaşaya sebep oldukları için Kureyşliler’e karşı duyduğu kızgınlıktan dolayı Allah katında mükâfat almayı umduğunu söylerdi. Hz. Hüseyin şehid edilip başı Yezîd b. Muâviye’ye getirildiğinde Ebû Berze orada bulunuyordu.
Ebü Berze’nin nerede öldüğü kesin olarak bilinmemektedir. Yezîd b. Muâvi-ye döneminde (680-683) Basra’da veya 60 (680) yılından önce yahut 64 (684) yılında vefat ettiğini söyleyenler bulunduğu gibi katıldığı savaşların birinde şehid düşerek Horasan’da, Merv’de, Herat’ta, Nîşâbur’da, Sicistan’la Herat arasındaki Mefâze’de öldüğünü ileri sürenler de vardır. Fakat Buharı onun Abdülmelik b. Mervân’ın hilâfetine kadar (65/685) yaşadığına hükmetmiştir.
Hz. Peygamber ve Hz. Ebû Bekir’den rivayetleri bulunan Ebû Berze kırk altı hadis nakletmiş, bunlardan on yedisi Kütüb-i Sitte’de, ikisi hem Şahîh-i Buhârî hem de Şahîh-i Müslim’de, ayrıca ikisi Buhârî’de, ikisi Müslim’de yer almıştır. Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’inde tek-rarlarıyla birlikte kırk yedi hadisi bulunmaktadır. Kendisinden en çok rivayette bulunan oğlu Mugire ile torunu Münye bint Ubeyd’den başka Ebû Osman en-Nehdî, Abdullah b. Büreyde, Hasan-ı Bas-rî, Abdullah b. Mutarrif gibi tabiîler ona talebelik etmişlerdir.
Müsamahakâr bir insan olan Ebû Berze dinde kolaylık göstermenin esas olduğunu söylerdi. Ahvaz’da Hâricîler’le savaştığı günlerde devesinin yularını tutarak namaz kılarken deve onu kıbleye doğru çekti, o da arkasından yürüdü. Bu davranışını ayıplayan bir Hâricî’ye Hz. Peygamber’in sohbetlerinde bizzat bulunduğunu, onunla birlikte savaşlara katıldığını, kendisinden hep kolaylık gördüğünü ve kendisinin de bu anlayışı benimsediğini söyledi.
Ebû Berze fakirlere, yetimlere ve kimsesiz kadınlara karşı son derece merhametli davranır, onlara sabah akşam yemek vermeye çalışırdı. Çok ibadet eder, gece namazlarına aile fertlerini de kaldırırdı.
Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi