Tarihi Şahsiyetler

Ebezade Abdullah Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi

EBEZÂDE ABDULLAH EFENDİ, (ö. 1126/1714) Osmanlı şeyhülislâmı. Kadı Mustafa Efendi’nin oğludur. An­nesi, Lehistan seferi sırasında Balçık kasabasında IV. Mehmed’in bir çocuğu­nun doğumuna ebelik ettiğinden “Ebe­zâde” lakabıyla meşhur olmuştur. Tah­silini tamamladıktan sonra çeşitli med­reselerde müderrislik yaptı; daha sonra kadılık mesleğine geçerek 1685-1695 yılları arasında sırasıyla Mısır. Edirne ve Mekke kadılıklarında bulundu. 1695’te Anadolu kazaskeri, kısa bir mâzuliyetten sonra Rumeli kazaskeri oldu. 1698’de azledildiyse de Enderun halkı­nın tavassutuyla teamüle aykırı olarak, doğrudan padişahın hatt-ı hümâyunu ile tekrar Rumeli kazaskerliğine getiril­di. Bir yıllık süre sonunda kazaskerliği­nin yeniden uzatılması için Enderun halkı ricada bulunduysa da Şeyhülislâm Feyzullah Efendi kendisine rakip gör­düğü Ebezâdeyi Maraş kadılığına tayin ettirdi; ancak buraya gitmeyince Kıb­rıs’a sürüldü. III. Ahmed padişah olma­dan önce Bursada oturmasına izin ve­rilmişti. Fakat o. Eskişehir’e geldiğinde yeni padişahın tahta çıktığını ve Şeyhü­lislâm Feyzullah Efendi’nin azledildiğini öğrendi. Bunun üzerine Bursa yerine İstanbul’a gitti; padişahın izni olmadan İstanbul’a gelmesi hoş karşılanmadıysa da affedilerek burada kalmasına izin verildi. 1705’te tekrar Rumeli ka­zaskerliğine. 25 Ocak 1708’de de Sâdık Efendi’nin yerine şeyhülislâmlığa tayin edildi. Bu görevde iki buçuk yıl kadar kalan Ebezâde 16 Temmuz 1710’da az­ledildi. 13 Şubat 1712’de. yerine geçen Abdullah Efendi’nin vefatı üzerine ikinci defa şeyhülislâmlığa getirildi.

Ebezâde Abdullah Efendi. Osmanlı ülkesine sığınan Demirbaş Şari’ın mem­leketine gönderilmesi için Rusya ile ya­pılan anlaşmada bulunmuş, bu durumu görüşmek üzere yapılan toplantda mül­teci kralın memleketine gönderilmesini, gitmediği takdirde Dimetoka’da ikame­te mecbur edilmesini istemişti; hatta bu yolda veziriazama da tesir etmişti. Şeyhülislâmın bu tutumunu misafirper­verliğe aykırı bulan İstanbul halkı, aley­hinde konuşmalar yapmaya başlayınca, bunların önünü almak için Ebezâde 14 Mart 1713’te azledilerek şeyhülislâmlık Atâullah Efendi’ye verildi. Azlinden son­ra Rumelihisan’ndaki yalısına çekilen Ebezâde’nin kendisini ziyarete gelenle­re devlet büyüklerini çekiştirmesi sad­razamla şeyhülislâmı kızdırdı ve bu yüzden 1714’te Trabzon’a sürgün edil­di. Trabzon’a gitmek üzere fırtınalı bir günde yola çıkan Abdullah Efendi, bin­diği geminin Karasu önlerinde batması üzerine boğularak öldü.