Düzmece Mustafa Çelebi Kimdir, Hayatı, İsyanı, Hakkında Bilgi

Düzme Mustafa Çelebi (ö. 825/1422) Osmanlı şehzadesi.

Yıldırım Bayezid’in oğludur. Bazı Osman­lı tarihlerinde, kendisini Ankara Savaşı’ndan (804/1402) sonra kaybolan Şehzade Mustafa diye tanıttığı ve taht mücadele­sine giriştiği, aslında Yıldırım Bayezid’in oğlu olmadığı belirtilerek “Düzme” lakabıy­la anılır. Bu lakap daha sonraki Osmanlı tarihçilerince de benimsenip yaygınlık ka­zanmıştır. Diğer bazı Osmanlı ve Bizans kaynaklan ise onun Yıldırım Bayezid’in oğ­lu olduğunu açık şekilde kaydeder. Ayrıca kendi­sini Düzme olarak anan kaynaklarda bu lakabın yaptığı taht mücadelesi sırasında rakiplerince ortaya atıldığını ima eden ifa­delere rastlanır. Nitekim Neşrî, “Bu Mus­tafa düzmedir deyü ad çıkarıldığından söz eder.

Hayatının ilk dönemleri hakkında bilgi yoktur. Ankara Savaşı’na katıldığı ve Hamîd ile Teke sancağı askerlerinin başında bulunduğu kaynaklarda zikredilir. Aynı kay­naklar genel olarak onun savaş sırasında kaybolduğunu yazar. Âşıkpaşazâde ve Neş­rî atından ayrılıp kaybolduğunu söylerken Şükrullah ve Enverî babasıyla birlikte esir düştüğünü ifade eder. Muhtemelen Timur tarafından Semerkant’a götürülen Musta­fa bir süre orada kaldıktan sonra Timur’un ölümünün ardından serbest bırakılmıştır. Anadolu’ya dönünce bir müddet Karaman ülkesinde Niğde’de kaldığı, kardeşi Mûsâ Çelebi gibi Kastamonu’da İsfendiyar Bey’e sığındığı belirtilime de Latin kaynaklarında onun 1415’te Trabzon’da bulunduğuna dair bilgiler yer alır. Oradan İsfendiyaroğulları’na sığındığı kaydedilir. Aynı yıl Eflak’a geçen Mustafa burada voyvoda Mirçea’-dan destek görmüştür. Osmanlı tarihleri ise onun Ankara Savaşı’nda kaybolduktan sonra birden Selanik’te ortaya çıktığını ya­zar ve aradaki olaylara temas etmez. II. Murad dönemine ait bir takvimde onun Kefe’den gelip Selânik’e gittiği bilgisi bu­lunur. Bizans kay­naklarına göre Eflak’ta barınamayan Mus­tafa, Bizans İmparatoru Manuel Komnenos’a iltica etti (822/1419), Niğbolu san­cak beyi İzmiroğlu Cüneyd Bey ile birlikte Rumeli beylerinin bazılarının da desteğini alıp Teselya- Selanik yöresinde faaliyete geçti. Fakat Çelebi Mehmed’in süratle ye­tişmesi üzerine mağlûp olarak bir gece Cü­neyd Bey’le beraber Selanik Kalesi’ne sı­ğınmak zorunda kaldı. Çelebi Mehmed, ertesi sabah onları şehrin valisinden iste­diyse de Selanik Valisi Demetrios Laskaris imparatorun izni olmadan teslim edeme­yeceğini söyledi. İmparator Manuel ise Çe­lebi Mehmed hayatta oldukça bunları ser­best bırakmayacağını yeminle taahhüt edince Selanik muhasarası kaldırıldı. Çe­lebi Mehmed, Bizans imparatoru ile bu hususta yaptığı anlaşmada Mustafa Çe­lebi için her yıl 300.000 akçe vermeyi ka­bul etti (823/1420). Mustafa Çelebi’yi Bi­zans İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasındaki barışın devamında bir koz ola­rak kullanan Manuel esirleri önce İstan­bul’a getirtti, ardından şehzadeyi Limni adasına göndererek burada koruma altı­na aldırdı. Onun bu dönemdeki faaliyet­leri hakkında Osmanlı kaynaklarında bilgi bulunmaz; yalnız Enverî Musa’yı öldürüp kaçtığını ve Eğriboz’da hapsedildiğini ya­zar.