Dürrizade Abdullah Beyefendi Kimdir, Hayatı, Fetvası, Hakkında Bilgi

Dürrizade Abdullah Beyefendi. Son Osmanlı şeyhülsilamlarından (D. 1869 İstanbul – 23 Mart 1923 Mekke).

Rumeli Kazaskeri Dürrizâde Mehmet Efendi’nin oğludur. Soyu, 62. Şeyhülislâm Dürrizade Mehmet Efendi’ye dayanmaktadır. Küçük yaşta babasından ilk dini bilgileri ve Kur’an-ı Kerim okumasını öğrendi. Sonra 1882’de önce altı ay kadar Fatih Rüştiye-i Mülkiye Mektebi’ne, sonra da altı ay kadar Mirgune Rüştiye Mektebi’ne devam etti. Oradan da Sultan Selim Rüştiyesi’ne nakledildi ve buradan pekiyi derece ile mezun oldu. Bu arada özel hocalardan Arapça ve Farsça dersleri aldı. Daha sonra Fatih Medresesi’ne kaydoldu. Bu medresenin Dersiâmlarından Eğinli Hacı İbrahim Hakkı Efendi’nin derslerine devam ederek ondan icazet aldı .

1856’da henüz 17 yaşında iken Bâb-ı Fetvâ Mektubî Kalemi’nde Mülâzim olarak çalışmaya başladı. Bu arada eğitim-öğretimle olan ilgisini devam ettirdi. Bu cümleden olarak, 1890’da yapılan bir imtihanla İstanbul Müderrisliği ruusunu kazandı. İbtidâ-i hariç, hareket-i hariç, İbtidâ-i dâhil, Mûsile-i Sahn, İbtidâ-i altmışlı, Musile-i Süleymaniye , Hamse-i Süleymaniyye gibi medrese derecelerini elde etti. Daha sonra da aynı şekilde kazâ derecelerini kısa aralıklarla katetti. Bu cümleden olarak, 1896’da Bilad-ı Hamse, 1897’de Haremeyn, 1901’de İstanbul payelerini kazandı. Babasının Rumeli Kazaskerliği sırasında gayri resmi olarak kazaskerlik kethüdalığında çalıştı. 1897’de babasının kazaskerlikten istifası üzerine O da Mektubî Kalemi’nden ayrıldı. Ankara Kadılığı’na gönderilmek istendi. Ancak Saray’dan gördüğü destekle İstanbul’da kalmayı başardı. 1901’de Meclis-i Tedkikat-ı Şer’iyye üyeliğine seçildi. Bu arada 1902’de Anadolu Kazaskerliği pâyesini aldı.

Abdullah Efendi, II. Meşrutiyet’ten (1908) sonra, Meclis-i Tedkikât-ı Şer’iyye üyeliğinden ayrılıp bir süre mülkî görevlerde bulundu. Bundan dolayı “Bey” ünvanını da kullandı. Merkez Tensik Komisyonu tarafından önce Galata Kadılığı verildiyse de, sonradan aynı komisyonca 1909’da Anadolu Kazaskerliğine tayin edildi. Ancak muhtemelen İttihat ve Terakki Partisi’nin baskısıyla bu görevinden 4 Eylül 1912’de istifaen ayrıldı. Ayrıca O, İttihat ve Terakki Partisi’nin hükümete hakim bulunduğu sırada, yani 4 Eylül 1912’den 1918 sonlarına kadar devlet hizmeti dışında bırakılmıştır.

İttihat ve Terakki Partisi’nin iktidardan uzaklaşması üzerine, Abdullah Efendi tekrar devlet hizmetine döndü. Bu cümleden olarak, önce 1918’de Defter-i Hakânî Şer’i memurluğuna atandı. 8 Mart 1919’da Padişah emriyle Tetkik-i Mesâhif ve Müellefât-ı Şer’iyye Meclisi Başkanlığı’na getirildi. 1 Şubat 1920’de de Meşihat Makamı (Şeyhülislamlık) Müsteşarlığı’na atandı. Anadolu’daki milli harekata daha anlayışla bakan Salih Hulusi Paşa’nın istifası üzerine 5 Nisan 1920’de kurulan 4. Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin Şeyhülislâmı oldu.