Diocletianus Kimdir, Hayatı, Dönemi, Hakkında Bilgi
293’te Roma Imparatorluğu’nda dörtlü bir yönetim (tetrarchia) uygulanmaya başlandı. Zaten Diocletianus iktidara gelir gelmez, batının yönetimini augustus unvanıyla yakın arkadaşı Maximianus’a verdi. Otoritesini güçlendirmek amacında olan Diocletianus kendisine Galerius’u, Maximianus’a da Cons-tantius Chlorus’u yardımcı seçti ve onlara caesar unvanını verdi. Ayrıca Diocletianus’un doğuda kurduğu yönetsel yapı, daha sonra Bizans İmparatorlu-
ğu’ndaki yönetsel yapının da çekirdeğini oluşturmuştur.
Diocletianus, öbür üç yöneticiyi asker ve vergi toplamakla görevlendirdi. Onun döneminde Roma ordusundaki asker sayısı 450.000’e ulaştı. İmparatorluğun giderek artan harcamalarını karşılayabilmek için Diocletianus bazı reformlar da yaptı. Daha önceleri büyük toprak sahipleri tarafından düşük fiyatlarla satın alınan arazilerin tapularını geçersiz sayarak bu toprakları eski sahiplerine geri verdi. Ama tüm toprak sahiplerini de daha çok vergi ödemek ve orduya daha çok asker göndermekle yükümlü tutttu. Yakınma konusu olan eski madeni paralar yerine, altın oranı daha yüksek paraları piyasaya sürdü.
Diocletianus’un imparatorluğu dönemi boyunca, Roma orduları sürekli savaş halinde oldu. Savaşların birçoğuna öbür üç yönetici komuta etti. İran’da hüküm süren Sasani Kralı Narses yenilgiye uğratılarak Mezopotamya, yukarı Fırat vadisindeki eyaletler, Doğu Anadolu ve Kafkasya Roma İmparatorluğu topraklarına katıldı. Afrika’da imparatorluğa başkal-dıran kabileler yenilgiye uğratıldı. Tuna ve Ren bölgelerindeki barbar istilalarına karşı savaşıldı. Britanya Adası İmparatorluğa bağlandı. Ayrıca 303’ten sonra, inançları nedeniyle imparatorluğa karşı direnen İtalya, Afrika ve Anadolu’daki birçok Hıristiyan idam edildi.
Diocletianus kendi yönetimine rakip olabilecek eğilimlerle sürekli savaşarak iktidarını güçlendirdi ve Roma Imparatorluğu’nun sınırlarını genişletti. Hastalığı nedeniyle 305’te Salona’daki sarayına çekildi. Aynı yıl batı’nın augustus’n Maximianus da görevinden ayrılmıştı. Geride kalan Galerius ile Constantius Chlorus, 308’de Diocletianus’u yeniden imparator yapmak istedilerse de, kabul etmedi.
Diocletianus, parçalanmakta olan Roma Imparatorluğu’nu yeniden güçlendirmiş, imparatorluğu yeniden örgütleyerek askeri, idari ve iktisadi reformlar yapmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi