Dilmaçoğulları Nedir? Dilmaçoğulları Anlamı ve Hakkında Bilgi

Dilmaçoğulları nedir? Doğu Anadolu’da Erzen ve Bitlis’te 1085-1192 yılları arasında hüküm sürmüş olan bir Türk beyliği. Kurucusu olan Dilmaçoğlu Mehmed Bey, Malazgird Muharebesinden sonra, diğer Türk beyleri gibi Anadolu’ya akınlarda bulundu. 1085 senesinde Diyarbakır alındıktan sonra Bitlis ve Ahlat da Selçuklu kuvvetleri tarafından fethedilmişti. Bitlis ve havalisi Dilmaçoğlu Mehmed Beyin idaresine bırakıldı ve kendisine timar olarak verildi. Bir süre sonra bu bölgede beyliğini kuran Mehmed Beyin ölüm tarihi bilinmemektedir Mehmed Beyin yerine Toğan Arslan geçti. Toğan Arslan önce, Türkiye Selçuklu Sultanı Birinci Kılıç Arslan’a, onun ölümünden sonra da Sökmenlilere bağlandı. Toğan Arslan, Meyyafarıkin (Silvan)e bağlı yirmi beş köyü ele geçirince, İbrahim Sökmen’in idaresinin zayıflığından faydalanarak bağımsızlığını ilan etti. Fakat bu hal uzun sürmedi. Daha sonra Artuklulara bağlanan Toğan Arslan, İlgazi ile birlikte, Haçlılara ve Gürcülere karşı savaştı. Toğan’ın Artuklulara bağlanması, Sökmenli Beyi İbrahim’i kızdırdı. Neticede Dilmaçoğulları üzerine 1124 yılında sefere çıkarak Bitlis’i muhasara altına aldı. Fakat başarı elde edemedi. Musul Atabegi İmadeddin Zengi’nin ordusuna 10.000 dinar haraç ödeyerek ülkesini tahrib olmaktan kurtaran ve 1134 veya 1137 senesinde öldüğü rivayet edilen Toğan Arslan’ın yerine oğlu Hüsamüddevle Kurti geçti. O da babası gibi Artuklular ile birlikte Gürcülere karşı yapılan seferlere katıldı. 1130 senesinde Dovin’i zaptetti. Bir sene sonra Gürcü Kralı İvane, Anadolu’ya saldırdı ise de, Hüsamüddevle tarafından hezimete uğratıldı. Hısn-ı Keyfa Artukluları Beyi Rükneddin Davud’un saldırısı üzerine, Kurti, Mardin’e giderek yine Artuklulardan Timurtaş’ın himayesine girdi. 1143 senesinde ölünce yerine kardeşi Yakut Arslan geçti. Ancak Yakut Arslan da kısa bir süre sonra öldü ve yerine kardeşi Fahreddin Devletşah idareyi eline aldı. 1161 senesinde Gürcistan üzerine yapılan seferlere katıldı. Bu seferden sonra Artuklularla Danişmendliler arasında çıkan savaşta, Devletşah, Artukluların yanında yer aldı. Bir süre sonra Devletşah ile Mardin Artuklu Beyi Necmeddin Alp arasında anlaşmazlık çıktı. Devletşah, Artuklu hükümdarına karşı koyamayacağını anlayınca, 1168 yılında Meyyafarıkin’e kadar giderek, itaatini bildirdi ve çıkması muhtemel bir savaşın önüne geçti. Devletşah, 1192 senesinde öldü. Aynı sene içinde, Ahlat Emiri Begtimur, Dilmaçoğullarının merkezi Bitlis’i ele geçirdi. Bundan sonra Dilmaçoğulları Beyliği siyasi ve askeri bir varlık gösterememesine rağmen Erzen ve havalisinde 1394’e kadar varlığını korudu. Bu tarihte Akkoyunlular tarafından tamamen ortadan kaldırıldı.