Sosyoloji
Dilbilimsel Bir Çözümleme Denemesi Çarşamba Türküleri
Sami
Baskın – Dilbilimsel Bir Çözümleme Denemesi Çarşamba Türküleri
Baskın – Dilbilimsel Bir Çözümleme Denemesi Çarşamba Türküleri
Türküler, bir milletin geçirmiş olduğu tüm
yaşamsal faaliyetleri ihtiva eden edebi eserlerdir.
yaşamsal faaliyetleri ihtiva eden edebi eserlerdir.
Türkü, “Türk” sözcüğüne nispet eki
“i” ekleyerek oluşturulmuş bir sözcüktür. “Türke ait, Türke
özgü, Türke ilişkin” anlamlarındadır (s. 471).
“i” ekleyerek oluşturulmuş bir sözcüktür. “Türke ait, Türke
özgü, Türke ilişkin” anlamlarındadır (s. 471).
Yeşilırmak nehrinin taşıp sellere neden
olması incelenen iki türkünün de ortak temasıdır.
olması incelenen iki türkünün de ortak temasıdır.
“Çarşamba’yı
sel aldı
sel aldı
Bir yar
sevdim el aldı“
sevdim el aldı“
Çarşamba Dedikleri türküsünde ise,
“Ben
Samsun’a tütün ektim seller mi aldı
Samsun’a tütün ektim seller mi aldı
Küçücükten
bir yar sevdim eller mi aldı”
bir yar sevdim eller mi aldı”
İki türküde “sel” ve “el”
kelimelerinin ses ve işlev benzerliği dikkat çekmektedir (s. 472).
kelimelerinin ses ve işlev benzerliği dikkat çekmektedir (s. 472).
Bu türkülerde coğrafyanın insan davranışlarına
etkisi belirgin bir biçimde dikkat çekmektedir. Başta coğrafik şartlardan kaynaklanan
durumlar olmak üzere bölgede yaşanan pek çok sosyal hadise bu türkülerde dile
getirilirken ferdi ve psikolojik kimi durumlar, örneğin duygusal ayrılıklar, gizli
sevdalanmalar, kıskançlıklar da anlatılmıştır (s. 474).
etkisi belirgin bir biçimde dikkat çekmektedir. Başta coğrafik şartlardan kaynaklanan
durumlar olmak üzere bölgede yaşanan pek çok sosyal hadise bu türkülerde dile
getirilirken ferdi ve psikolojik kimi durumlar, örneğin duygusal ayrılıklar, gizli
sevdalanmalar, kıskançlıklar da anlatılmıştır (s. 474).
—
Baskın, Sami. (2011), “Dilbilimsel Bir Çözümleme Denemesi Çarşamba Türküleri,” Samsun Sempozyumu 13-16 Ekim Samsun, Bildiriler
Kitabı, Cilt: 1, s. 471-475, Samsun 2012
Kitabı, Cilt: 1, s. 471-475, Samsun 2012