DETANT (YUMUŞAMA)

Uluslararası sistemde
mevcut bloklararası gerginlik politikasının 1.960’lardan sonra gide­rek
azalmasına verilen ad. II.Dünya Savaşı’n-dan sonra kurulan iki kutuplu
uluslararası si­yasal sistemde bloklar arası İlişkiler 1960’tı yıl­lara kadar
soğuk savaş deyimi ile ifade edilen gerginlik politikası çerçevesinde yürümüş,
bu tarihten sonra çeşitli faktörlerin etkisi ile yu­muşamaya girilmiştir. 1955
Bandung zirvesi İle başlayan ve giderek güçlenen Üçüncü Dün­ya harekeli,
nükleer silah teknolojisindeki ge­lişmeler, 1962yılında dünyayı bir savaşın
eşiği­ne gel iren Küba füze krizi, bloklara karşı cid­di güçlerin ortaya
çıkması gibi faktörler blok­lar arasında yumuşamanın başlamasını teşvik
etmiştir. ABD’de Nixon-Kissingcr, SSCB’de Brcjnev’in yönetimleri döneminde,
devam eden Vietnam savaşına rağmen, ilişkilerde bclirli bir yumuşama dönemine
girilmiş, soğuk savaşın yerine, görüşmeler, karşılıklı diyalog ve belirli
konularda iş birliğine yönelinmiştir.

Yumuşama sürecinde
göze çarpan önemli gelişmelerin ABD ile SSCB arasında 1969-1972 yılları
arasında sürdürülen stratejik silahların sınırlandırılması görüşmeleri sonun­da
1972’de SALT-I antlaşmasının imzalanma­sı, aynı yıl Nixon’un Çin’i ziyareti ve
müteaki­ben Çin’in bir süper güç olduğunun teyidi ile BM Güvenlik Konseyine
kabul edilmesi gelir. Yine aynı çerçevede 1975 HelsinkiNihaî Sene­dinin 35 ülke
tarafından imzalanması, II.Dün-ya Savaşı sonrası sınırların tüm ülkelerce ka­bulü
gibi ilkelerin Avrupalı ülkelerce onaylan­ması kayda değer gelişmelerdendir.
Helsinki Senedi ile fikirlerin ve insanların özgürce do­laşmaları ve insan
haklarına önem verilmesi il­keleri de getirilmiştir.

1979’da SSCB’nİn
Afganistan’ı işgali ve bu­na karşı ABD’nin SSCB’ye ambargo uygula­ması, bazı
ülkelerin 1984 Moskova olimpiyat­larını boykot etmeleri mevcut yumuşamaya darbe
indirdiyse de, SSCB’de Gorbaçov’un İk­tidara gelmesinden sonra izlediği
politika iki bloku birbirlerine daha da yaklaştırmıştır. 1988’de ABD ile SSCB
arasında silahlanma yarışının durdurulması ve Orta menzilli nükle­er silahların
imha edilmesi antlaşmasının im­zalanması, SSCB’nİn Afganistan’dan çekilme­si,
İran-Irak savaşında ateşkesin sağlanması mevcut yumuşamayı daha da İleriye
götür­müş, bloklar arasındaki güvensiz ortamın orta­dan kaldırılmasında önemli
etkileri olmuştur.

Soğuk Savaşı izleyen
yumuşama döneminde Doğu ve Batı bloku ülkeleri arasında iktisadî iş birliğine
yönelik çeşitli faaliyetler görülmüş­tür.

Davut DURSUN Bk. Banş;
Soğuk Savaş; Süper Güçler.