Derviş Köçek Mustafa Dede Efendi Kimdir, Hayatı, Hakkında Bilgi
Kûçek Mustafa Dede Efendi (ö. 1095/1684) Türk mûsikisi bestekârı.
Edirne’de doğdu ve orada yetişti. Mûsiki kaynaklarında Kûçek (Köçek) Derviş Mustafa olarak tanındı. Mevieviyye tarikatına intisabından sonra Edirne Mevlevîhânesi’nde çilesini tamamlayarak dergâhın aşçıbaşılığına tayin edildi. Dönemin üstatlarından mûsiki öğrenip kendini yetiştirdi. IV. Mehmed devrinde şöhrete ulaştı ve ünlü musikişinaslar arasında yer aidi. Edirneli şair Mehmed Rüşdî onun vefatı üzerine şu mısraı yazmıştır: “Bülbül-i gülzâr-ı cennet ola Kûçek Mustafa (1095) ”
Esad Efendi’nin Atrobii’l-âsâr’da sesinin güzelliğinden ve üslûbunun parlaklığından söz ettiği Mustafa Dede”nin en Önemli yanı bestekârlığıdır. Onun bestelediği bayatı makamındaki âyin, günümüze ulaşmış Mevlevî âyinleri içinde bestekârı bilinen ilk âyin olma özelliğini taşımakta ve melodik yapısı itibariyle türünün en başarılı örneklerinden kabul edilmektedir. Rauf Yekta Bey, âyinin güftesinde aruzun usule tatbikinde en küçük bir îkâ” hatasına rastlan mayısından ve güfte taksimatındaki güçlükleri halletmede gösterdiği maharetin ortaya koyduğu usul-makam-melodi uyumuyla sağlanan beste tekniğinden övgüyle bahseder. Atrabü’i-âsdr’da Mustafa Dede”nin pek çok eser bestelediği kaydedilmişse de Yılmaz Öztuna, beş adet peşrev ve saz semaisinin tes-bit edildiğini yazar.
Rauf Yekta Bey, şifahî bir bilgiye dayanarak bayatî Mevlevî âyininin bestekârı Kûçek Mustafa Dede’nin Afyonkarahisar Mevlevîhânesi şeyhlerinden Mustafa Dede ile (ö. 1100/1688-89) aynı kişi olabileceği şeklinde bir kanaat belirtmiştir.
Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi