Edebiyat

Demirtaş Ceyhun Kimdir, Hayatı, Eserleri

Demirtaş Ceyhun. Türk öykü ve roman yazarı, mimar. (1934’te Adana’da doğdu, 29 Temmuz 2009’da İstanbul’da öldü).

İlk ve ortaöğrenimini Adana’da tamamladı. 1959’da İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Mimarlık Bölümü’nü bitirdi. Adana Belediyesi Fen işleri Müdürlüğü’nde, İstanbul Mimarlar Odası genel sekreterliğinde çalıştı, 1972’de, bir süre, Harbiye’de açtığı kitabevini yönetti. Ankara ve İzmit belediyelerinde danışmanlık yaptı. 1977’de Politika gazetesi genel yayın müdürlüğünde bulundu. 1 Mart 1979’dan, 1 Eylül 1980’e kadar on beş günde bir yayımlanan Edebiyat Cephesi gazetesini çıkardı. 1977-1979 arasında Türkiye Yazarlar Sendikası yönetim kurulunda görev aldı.

İlk öyküsü “Etie”yi, 1955’te Yeni Ufuklar dergisinde yayımladı. Daha sonra, yazı ve öyküleri Mavi, Pazar Postası, Yelken, Yücel, Seçilmiş Hikâyeler, Salkım, Dost dergilerinde basıldı. Yazın yaşamına girişinin bu ilk örneklerinde Mavi Hareketi’nin etkileri görülür. Bu öykülerinde toplumsal sorunlara yaklaşımındaki tavrı, geleneksel anlatı öğelerine bağlı kalmayan yöntemi, onu, gerçeküstücü bir anlayışa yakınlaştırdı. Varoluşçu temaların ağır bastığı, bireyin toplum içindeki bunalımını, kaçış ve umutsuzluk içindeki yazgısını, cinsel sorunları çerçevesinde irdeleyen öykülerinin bir kısmı ilk kitabı Tanrıgillerden Biri’ni oluşturdu.

Ayrıntıya yönelişi, bireyin ruhsal yapısını çözümlemedeki yetkinliği, çağdaş Türk öyküsünde özgün bir çizgi olarak belirdi. Özgünlük arayışından toplumsal gerçekliğe geçişinin ürünlerini vermeye başlaması, 1960 sonrasına rastladı. 1972 Sait Faik Hikâye Armağanı’nı kazanan Çamasan, bu çizgisinin başarılı örneği olarak belirdi. Romanlarını da bu bakış açısı üzerine kurmaya çalıştı. Doğu Anadolu insanının yazgısına yönelik ilk romanı Asya ile 1970 TRT Başarı Ödülü’nü, Apartman kitabıyla da 1974 Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü’nü kazandı. Bu dönemde Ataç, Yeditepe, Yeni Ufuklar, Ant, Yön, Türk Dili, Yansıma dergileriyle, Milliyet ve Cumhuriyet gazetelerinde yazdı. Edebiyatın güncel ve kuramsal sorunlarını içeren yazıları, Türk toplum yapısı üzerine inceleme ve araştırmalarıyla dikkati çekti. Çocuklara yönelik öykü masallar da yazmış olan Ceyhun’un gezi, Deneme, inceleme, türünde eserleride vardır.

1984’te Aziz Nesin ve Yalçın Küçük’ün de aralarında bulunduğu bir çok aydınla birlikte Aydınlar Dilekçesi’ni hazırlayanlar arasında yer aldı. Demirtaş Ceyhun haftalık Aydınlık’ta köşe yazıları yazmaktaydı. İşçi Partisi üyesi ve partinin 2007 yılında ilan edilen Milli Hükümeti’nin Kültür Bakanı’ydı. Zatürre tedavisi görmekte olduğu İstanbul’da Alman hastanesinde 29 Temmuz 2009’da vefat eden Ceyhun’un cenazesi Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Eserleri (başlıca)

Hikaye

  • Tanrıgillerden Biri  (1961)
  • Sansaryan Hanı (1967)
  • Çamasan (1972)
  • Apartman (1974) 1974 Türk Dil Kurumu Öykü Ödülü
  • Ayı İzi: Eylül Öyküleri (1997)

Roman

  • Asya (1970)  1970 TRT Başarı Ödülü
  • Yağmur Sıcağı (1976)
  • Cadı Fırtınası (1982)

İnceleme Araştırma

  • Haçlı Emperyalizmi (1967)
  • Yağma Edilen Türkiye (1968)
  • Yeni Bir Dev (1977)
  • Türk Edebiyatındaki Anadolu (1996)

Gezi

  • Yüz Yaşındaki Delikanlı: Bulgaristan (1978)

Deneme

  • Yirminci Yüzyıl ve Edebiyat(1979)
  • Ah Şu Biz Göçebeler (1994)
  • Ah Şu Biz Karabıyıklı Türkler (1996)
  • Edebiyatımı Geri İstiyorum

Çocuk Kitapları

  • Avşalı Çocuk (1979)
  • Savaş ve Küçük Barış (1979)
  • Ada’nın Kuşu (1979)

Anı

  • Yaşasın Aziz Nesin (1995)
  • Yakılacak Adam Aziz Nesin (2006)