Daniel Bernoulli Kimdir, Hayatı, Eserleri, Hakkında Bilgi

BERNOULLI, Daniel (1700-1782)

İsviçreli matematik, fizik ve tıp bilgini. Hidrodinamik ve diferansiyel denklemler konusunda değerli çalışmalar yapmıştır.

8    Şubat 1700’de Hollanda’nın Gröningen kentinde doğdu. O tarihte Gröningen Üniversitesi’nde matematik profesörü olan Jean Bernoulli ile Basel’in soylu ve varlıklı ailelerinden birinin kızı olan Dorothea Falkner’in ortanca oğludur. 1705’te babası, kardeşi Jacques’m ölümüyle boşalan Basel Üniversitesi’ndeki matematik kürsüsüne profesör atanınca aile İsviçre’ye yerleşti ve o tarihten sonra Daniel’in yaşamının büyük bir bölümü Basel’de geçti.

Jean Bernoulli oğlunun işadamı olarak yetişmesini istiyordu; ancak bu isteğini oğluna kabul ettiremeyince, bir zamanlar babasının kendisine yaptığı gibi, tıp okuması koşuluyla üniversiteye başlamasına izin verdi. Böylece 1715’te liseyi bitiren Daniel Bernoulli önce Basel’de, 1718’de Heidelberg ve 1719’da Strasbourg’da tıp öğrenimini sürdürdü. Ertesi yıl Basel’e dönerek 1721’de, akciğerlerin işlevine ilişkin teziyle tıp doktorasını aldı. Aynı yıl, boş olan botanik ve anotomi kürsüsü için başvurduysa da isteği geri çevrildi; mantık derslerini vermek için yaptığı başvuru da yeterli oyu alamayınca, 1723’te tıp çalışmalarını sürdürmek için kardeşi Nicolas’yı izleyerek Venedik’e gitti.

Matematik çalışmalarına kendisinden beş yaş büyük olan ağabeyisi Nicolas ile başlayan Daniel, sonradan çalışmalarını babasıyla sürdürdü. Matematik konusunda ilk yapıtı, 1724’te Venedik’te yayımlanan Exercitationes quaedam mathematicae (“Matematik Alıştırmaları”) adlı kitabıdır. Bu kitabın olağanüstü ilgi uyandırması üzerine Petersburg Akademisinden bir çağrı aldı ve 1725’te Petersburg’a (bugün Leningrad) yerleşti. Aynı yıl, kum ve su saatleri için en uygun biçimleri belirleyen çalışmasıyla Fransız Akademisi’nden aldığı ödül, yaşamı boyunca kazandığı on ödülden ilkiydi.

Sekiz yıl kaldığı Petersburg’ta ilk altı yıl boyunca, yakın arkadaşı ve babasının öğrencisi Euler ile birlikte çalıştı. Gene o yıllarda, sonradan Hydrodyna-mica adıyla yayımlanacak olan kitabının taslağını hazırladığı gibi, titreşim kuramıyla ilgili incelemelerini bitirerek olasılıklar hesabı üzerinde çalışmaya başladı. Petersburg’un iklimine ve sosyal ortamına bir türlü alışamadığından, 1733’te Basel Üniversitesi’nde boşalan anatomi ve botanik kürsüsünün başına geçmek üzere Basel’e döndü ve yaşamının geri kalan bölümünü orada geçirdi. 1743’e değin botanik ve anatomi, 1743-1750 arası fizyoloji, 1750-1776 arası fizik kürsülerinin başkanlığını yapan Daniel Bernoulli, 17 Mart 1782’de Basel’de öldü.